De NOS berichtte gisteren over een onderzoek naar diversiteit dat je alleen maar kunt kenschetsen als schieten voor open deuren of doel. Zo’n onderzoek waarvan de uitkomst niemand verbazen kan. Maar dat hoogst ergerlijk is als je je er in verdiept.

De portee van dergelijke berichten is dan ook niet dat er iets aan de hand is, maar gedram dat er iets gebeuren moet. ‘Veel minder vrouwen en regelmatig stereotypering in schoolboeken‘ Gutteguttegut.

In schoolboeken en ander lesmateriaal staan veel minder vrouwen dan mannen en relatief weinig personages met een niet-westerse naam. En als ze al in de boeken staan, dan is er regelmatig sprake van een stereotypering. Dat komt naar voren in een onderzoek van de Universiteit Leiden.

Er zullen ook wel helemaal geen mensen met een Poolse naam in voorkomen – uiteindelijk is het lullig om in een opgave over een berekening puntenaftrek te krijgen omdat je de namen Kacszynski of Okunowski verkeerd spelde als negenjarige. Ook van meneer Affriye hoef je niet te weten dat hij zo heet en hoe je dat spelt – over tien jaar is iedereen vergeten wie dat ook al weer was naar je mag hopen.

De onderzoekers bekeken in zestien boeken voor wiskunde en zeventien boeken voor Nederlands van verschillende uitgevers hoe er wordt omgegaan met diversiteit. Wat blijkt: vrouwen zijn systematisch ondervertegenwoordigd en hebben minder vaak een beroep dan een man.

Dus de diversiteit in wiskundeboeken moet beter? Wordt je kennis van de wiskunde daar beter van? Zo de stelling van Pythagoras door een Eskimo taalkundig anders zijn geformuleerd dan door die maffe ouwe Griek? IJsblok² + Walvis² = Iglo^{2 –}zou dat beter zijn? Ook op een constatering als

Vrouwen komen iets vaker in de boeken voor als personage in de ouderrol en met de huishoudelijke taak.

kun je een hoop afdingen – niet in het minst door dat dit in islamitische gezinnen vaak inderdaad nog de norm is, en slechts een minderheid van de Nederlandse vrouwen full time werkt. Je staat trouwens verbaasd over de verborgen connotaties bij de onderzoekers zèlf:

Bij mannen zagen de wetenschappers juist vaker personages die topsporter of wetenschapper waren, of iets technisch deden.

Dus techniek is iets dat als typisch mannelijk wordt beschouwd? Anders zou het het noemen niet waard zijn – onevenwichtigheden zul je altijd hebben. En inderdaad, het aantal vrouwen dat achter de vuilniswagen loopt om hun rug te vernaggelen om het huisvuil er in te kiepen is minimaal. Een probleem heb ik daarvan nog nooit zien maken, en ook dat is veelzeggend over de preoccupaties van deze onderzoekers.

Er wordt gegooid met bizarre resultaten:

Stereotypering heeft, zo blijkt uit eerdere onderzoeken, gevolgen voor kinderen. Zo bleek uit eerder onderzoek bijvoorbeeld dat meisjes scheikunde beter snappen als er plaatjes van vrouwelijke wetenschappers bij staan, in plaats van mannelijke wetenschappers.

Mij lijkt interessanter of een dergelijk onderzoek reproduceerbaar is – veel resultaten van sociaal onderzoek blijken van de preoccupaties van de onderzoeker af te hangen en zijn daardoor niet reproduceerbaar. Een andere insteek van de uitkomst waarmee hierboven zo achteloos enige normerende uitspraken worden gedaan, is de vraag in hoeverre vrouwen in staat zijn zelfstandig iets te visualiseren, vis-a-vis mannelijke leeftijdsgenoten. Je kunt ze uiteindelijk niet hun hele leven achterna blijven lopen met plaatjes van vrouwen en reageerbuisjes – op een bepaald moment wordt ook dàt stereotiep.

Volgens het CBS is 13,4 procent procent van de bevolking van niet-westerse afkomst. De onderzoekers zeggen dat, ook met een heel ruime definitie van niet-westerse namen, 9 procent van de namen in schoolboeken niet-westers is.

Négen procent, dat is eigenlijk niet al bezopen veel? Wat dit vooral laat zien is de indoctrinerende werking die van schoolboeken wordt geëist. Wie iets van indoctrinatie weet, zou moeten beseffen dat er niets neutraler is dan ieder personage in schoolboeken Jantje de Boer te noemen, Piet de Jong of Henk de Vries. Dat is veel neutraler dan Pjotr, Nkiruka of Ng de Boer, of wat die onderzoekers anders liever zouden zien.

Ik deug, jij deugt, wij zouden hebben willen deugen.

Dat schoolboeken worden geschreven om kinderen iets te leren over de inhoud van het betreffende vak in plaats van ze te willen bombarderen met de zoveelste indoctrinerende cursus over diversiteit schijnt bij dit soort onderzoekers niet op te komen. Dat de samenstelling van de bevolking sneller verandert dan uitgevers kunnen bijhouden is dan slechts een voetnoot bij deze bespottelijke verspilling van tijd en geld. Maar natuurlijk wordt er actie ondernomen: Want diversiteit is een heilig woord:

De uitgevers gaan de uitkomsten van het onderzoek bespreken met de auteurs van de boeken, zegt de branchevereniging.

Bah.