In 1959 woonde de vriendin, met wie ik intussen meer dan vijftig jaar getrouwd ben, op kamers in Nieuw West. In de Erik de Roodestraat, bij een onderwijzersfamilie die Verbeet heette. Wie me vooral is bijgebleven daar was een meisje van een jaar of acht negen, aan wie je zien kon dat ze later ook les ging geven, zo slim en zelfverzekerd keek die uit haar ogen.

Of dat les geven er ooit nog van gekomen is weet ik niet, maar ze heeft carrière gemaakt in de politiek en was vandaag een van de deelnemers aan de discussie in Buitenhof.

Die discussie ging over het referendum en de plaats van dat politieke instrument in een democratie. Die discussie voerde Gerdi Verbeet met Arend Jan Boekestein en de politicoloog Rosema onder leiding van Pieter Jan Hagens. Persoonlijk vind ik Hagens een van de beste discussieleiders en dat bleek ook vandaag weer. Hij zorgde ervoor dat het betoog van een dame en twee heren te volgen bleef, al had Gerdi Verbeet die leiding eigenlijk niet nodig. Die is wel helder uit zich zelf. Maar Boekestein is dat niet altijd en hij en Rosema leken niet steeds door te hebben dat ze er zaten om het publiek voor te lichten over de voor- en nadelen van referenda.

Boekestein heeft er niets mee, met referenda. Ik meen begrepen te hebben omdat hij het niet helemaal vindt passen in een representatieve democratie. Verbeet legde uit dat die representatieve democratie niet zo goed meer werkt tegenwoordig omdat de politiek een wereld op zich geworden is en weinig attaches meer lijkt te hebben met de mensen die zij vertegenwoordigen. Zij voegde daaraan toe dat het tekort aan representativiteit niet alleen met referenda kon worden gecorrigeerd maar dat alles beter was dan niets.

Rosema en Boekestein hadden het vooral over de gebreken in het referendum en zij waren veel lastiger te volgen. Boekestein vond het een gotspe dat twintig procent van de Nederlandse kiezers een verdrag konden blokkeren dat door 28 Europese parlementen plus het Brusselse parlement was goedgekeurd met hele grote meerderheden. Dat was niet zo’n slimme opmerking van Boekestein. Die departementen volgen hun regeringen en die regeringen hadden dat verdrag met elkaar, met Brussel en met Oekraïne uitonderhandeld, allemaal zonder hun bevolkingen er in te kennen. Hou maar eens Europawijd een referendum en U zult merken dat de meerderheid van de Europese bevolking tegen is, ongeacht de instemming van al die parlementen.

Voor de goede luisteraar bleek uit de discussies en de gegevens die over het referendum zijn gepubliceerd, dat niet alleen de grote meerderheid van de stemmers maar ook een meerderheid van de Nederlanders tegen een toetreding van Oekraïne is. Dat werd in Buitenhof niet met zoveel woorden gezegd. De nadruk in de discussie lag weer op iemand van de organisatoren die gezegd had dat het hem eigenlijk om een Nexit ging, het uittreden van Nederland uit de EU.

Dat is dan een privé mening van die mijnheer en die heeft niets te maken met waar het bij het referendum werkelijk over ging, n.l. of een economisch achterlijk en corrupt land kan worden toegelaten tot de procedure die tot een toetreding leiden moet.

De argumenten voor zouden zijn dat het de jongeren in de Oekraïne, die in Kiev in opstand zijn gekomen, een steun in de rug zou geven bij hun poging het land te civiliseren. Het argument tegen is dat Europa zich zelf criteria heeft opgelegd voor toetreding en Oekraïne nu eenmaal niet aan die criteria voldoet.

De vraag is nu hoe het verdrag veranderd zou moeten worden om tegemoet te komen aan de weigering van Nederland om het te ratificeren in zijn bestaande vorm. In de eerdere discussies werd er overheen gepraat dat het niet-ratificeren van Nederland betekent dat de EU geen verdrag kan sluiten met Oekraïne. De andere zeven en twintig, zei men, kunnen ook zonder Nederland een verdrag sluiten als ze dat willen. Jawel, maar niet als EU. Bovendien is het onzin dat alle andere zeven en twintig vóór zouden zijn. Dat lijkt alleen maar zo. De poging van Brussel om de EU te snel uit te breiden en met landen die als gevolg daarvan nu economisch in de verdrukking komen, lijkt definitief mislukt.

Ik denk dat in de preambule van het gewijzigde verdrag een verwijzing moet komen te staan naar de criteria van Kopenhagen. Verder denk ik dat er meer nadruk moet komen te liggen op steun bij de corruptiebestrijding en op het bieden van gelegenheid aan Oekraïense jongeren om een opleiding te volgen in West Europa.

Tenslotte denk ik dat de afwijzing van het verdrag in deze vorm het begin hoort te zijn van een aanpassing van de bestaande Europese samenwerking met als doel om de economische depressie uit de wereld te helpen, die het gevolg is van een munt unie tussen landen met een totaal verschillende soort economie.

De kunst lijkt te zijn om Frankrijk en Duitsland te overtuigen dat een goed georganiseerde economische samenwerking tussen landen die daar voordeel van hebben veel belangrijker is dan een EU die alleen maar groot is op de landkaart. Een tijdige ommezwaai zou ook helpen om Groot Brittannië binnen boord te houden en daar hebben we in dit deel van Europa groot belang bij.

————————————————————————-

Dit stuk verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp