Vandaag, vrijdag de 30e september, is de dag waarop iedereen zal beseffen dat de volgende bankencrisis de wereld in vuur en vlam gaat zetten. Of niet, natuurlijk. Wie weet redt Deutsche bank zich nog? Maar de signalen zijn eigenlijk onmiskenbaar.

Bankrun
Er zijn dagen dat je blij bent niet zó invloedrijk te zijn, dat wat je schrijft kan worden gezien als een oproep tot een bankrun. Dat is namelijk strafbaar. Want een bankrun is wat we zich naar ik verwacht vandaag zullen zien ontwikkelen. Een enorme bankrun, met enorme gevolgen. De eerste stapjes zijn gezet, en de echte vraag is hoe de kudde reageren gaat. Maakt u zich daarover maar geen illusies: het meest exacte deel van de wetenschap der psychologie betreft massapsychologie. Redeloos kuddegedrag is zoveel voorspelbaarder dan individueel gedrag dat het bijna een exacte wetenschap is. Dàt is de basis onder het voorschrift dat je niet op mag roepen tot een bankrun, ook al is daar alle reden toe: wie voldoende gezag heeft kan veel aan het wankelen brengen, en ook moreel gezag brengt een juridische verantwoordelijkheid met zich mee.

Kuddegedrag
Het is precies ook dàt kuddegedrag dat de Duitse overheid (of wellicht zelfs de CB) zal dwingen in te grijpen. En hoe langer men er mee wacht, zoveel te duurder wordt het. Want als er niets gebeurt dat snel het vertrouwen in Deutsche Bank herstelt, is er volgende week al geen Deutsche Bank meer. Indien niemand zaken wil doen met een bank vanwege de angst dat die bank haar verplichtingen niet na komen kan, bestaat die bank feitelijk al niet meer. Als deze vrijdag de beurskoers van Deutsche opnieuw in vrije val blijkt, is het over en sluiten. Letterlijk. Niet alleen vanwege de situatie die dan ontstaat, maar ook omdat het weekend de Duitse overheid een time out geeft waarin men wellicht een reddingsplan in gang kan zetten. Wachten tot maandag helpt niemand, en ook het bouwen van een hersteld vertrouwen kost tijd. Het is dit weekend, of het is niet meer nodig. Dat speculanten dat ook weten maakt het dilemma niet kleiner: ook voor hen is vandaag dè dag.

Feiten
Deutsche glijdt al maanden steeds sneller weg. Maar omdat een reus is vergeleken waarbij een mammoettanker een notendopje is, viel dat niet iedereen op. De laatste weken werd de glijsnelheid groter, en passeerde men ongemerkt het moment dat een stille redding nog mogelijk was geweest. Maar dat had dan gemoeten door de Duitse overheid. Hier wreekt zich dat politici hiervan te weinig snappen. Een regering die voortijdig tientallen miljarden inzet om een bank te redden wordt door de kiezers bij de eerstvolgende gelegenheid tot gruis vermalen. Dat zullen we dus per definitie nooit zien gebeuren. Het is een prachtige paradox: een echte redding is slechts effectief mogelijk op een moment dat het politiek nog niet mogelijk is.

Ingrijpen
Had de Duitse overheid moeten inspringen? Ja, eenvoudig omdat de kosten van niet inspringen veel groter zijn dan van tijdig ingrijpen. Van hetzelfde laken een pak is de redenatie waarom de ECB (als verlengstuk van de EU) de afgelopen zeven jaar niet ingreep om de bankensector deugdelijk te saneren. De afgrond waarop we nu afkoersen maakt een nog duurder ingrijpen onvermijdelijk, op straffe van implosie van het volledige economische stelsel. Die implosie is ook na ingrijpen nu niet van de baan, want de Europese overheden en hun financiële stuntclub ECB zijn nog een slagje groter dan Deutsche Bank, in het kader van de notendop/mammoettanker vergelijking. Ook die zijn al jaren langzaam aan het glijden, en ook hier is het politici onmogelijk om effectieve maatregelen te nemen eer het eigenlijk te laat is.

Ingrijpen kan niemand op tijd
Ter verdediging van politici en bankiers moet worden vastgesteld dat het eenvoudig is om achteraf aan te wijzen waar men had moeten ingrijpen, maar dat beide groepen eerst voldoende draagvlak moeten creëren. Dat is hun vak (óók van captains of industry), maar het is een proces dat een lange adem vergt en een ver vooruitziende blik – allemaal gekoppeld aan de noodzaak en mogelijkheid om het momentum van een groot glijdend lichaam nog te kunnen stoppen.

Het zou verstandig zijn om in de toekomst de omvang van banken (en eigenlijk alle bedrijven, alsook overheden) te limiteren, en als ze over die limiet heen gaan, hen op te breken in verschillende delen. Dat is nu toekomstmuziek, maar nodig is het voor de langere termijn wèl.

Vandaag kijken we eerst hoe het Deutsche en Angela Merkel zal vergaan.