François de Waal, ervaringsdeskundige op het gebied van geestelijk leed, heeft een boek over depressie geschreven: Depressie, de dwangmatige denkziekte. Renzo Verwer herkende er niet veel van.

Op Joop.nl staat een voorpublicatie van een hoofdstuk uit het boek.

Een verbijsterend hoofdstuk. Het is niet goed geschreven, het kent rare (geen) overgangen, maar vooral de inhoud is slecht. Ik citeer wat zinnen (cursief weergegeven) en geef daarop commentaar:

“Depressie is een woord dat door iedereen voor alles en nog wat wordt gebruikt en misbruikt. Het is een toestand waarin je je zo ongelooflijk wanhopig voelt dat je zelfmoord wil plegen.”

Het woord wordt inderdaad misbruikt. Hier door de auteur. Er zijn namelijk zat ernstig depressieve mensen die niet suïcidaal zijn. Hoe iemand dit kan schrijven, snap ik niet. Zelfs de ergste hork heeft zich meer in mijn depressies ingeleefd dan De Waal in deze zinnen.

“Het (depressie – RV) komt niet door genen, niet door een jeugdtrauma, niet door een chemische onbalans in je hersenen en ook niet zo­maar uit de lucht vallen.”

Een depressie kan wel degelijk aan genen, jeugdtrauma en chemische onbalans liggen. Even verderop heeft de auteur het trouwens over aanleg voor piekeren etc…

“Mensen die beweren dat ze zomaar een depressie hebben, zijn dom of ze liegen.”

Veel te kort door de bocht. Waarom schrijft iemand zoiets? Zomaar kan wel degelijk. En als iemand met een depressie beweert dat het zomaar is, kan het ook zijn dat-ie iets niet begrijpt aan zijn depressie. Dan ben je niet direct dom of een leugenaar.

“Wat is dan wel de oorzaak van depressie? Depressie is net als andere mentale/emotionele ‘ziekten’ een denkziekte. (…) Maar de echte oorzaak is wat jij tegen jezelf zegt over die ramp(en). (…) Als je dat piekeren maar lang genoeg en intens genoeg doet, dan ontstaat er een enorme stress. Die chronische, extreme stress maakt je kop en lichaam gek en dan gaat er iets kapot. Krak. Kortsluiting. Dat is de biologische kant van depressie. Slaap wordt een gruwel, net als je ochtenden, je werk, je con­tacten, je eten, je relatie, je wilskracht, je libido, je humeur, je leven, alles.”

Hier mist de auteur, zoals steeds, de meerduidigheid van de ziekte. Voorbeeldje: in mijn depressies -en ik zal niet beweren dat dat de enige vorm van depressie is- was het ‘iets’ al kapot. Daarna kreeg ik meer stress (oh, wat een veel te licht woord) en alle drama’s te verduren. Het negatieve denken kwam toen pas echt.

“(…) Op een bepaald moment honderd procent zeker weet dat er maar één oplossing is om die pijn te stoppen. Drugs, alcohol, porno, Netflix, verliefdheid, social media, relaties, woede/geweld, alle chaos, verslaving, afleiding en lawaai, niks helpt meer.”

Een voor mij heel bevreemdende opsomming. Ten eerste: één oplossing? De auteur noemt er vele en ik denk dat sommige mensen de ‘oplossingen’ mixen. Hij denkt hier dus slordig. Inhoudelijker: toen ik heel depressief was, had ik niet eens zin in al genoemde afleidingen. Kon ze niet aan. Kon me er ook niet op concentreren. Trok me terug van social media, dronk amper alcohol. Drugs?Porno? Geen interesse. Ik was simpelweg te ver heen.

“Omdat depressie een obsessieve, dwangmatige, duivelse, soms dodelijke denkziekte is, zou ik me concentreren op je denken.”

Ja. En nee. Je bent in een depressie vaak al te veel met denken bezig.

“Wees je bewust van die gedachten. Kijk ernaar. Wees niet boos op die gedach­ten. Observeer die gedachten, dat is voldoende. Dat heet te­genwoordig deftig mindfulness. Kloppen die gedachten? Weet je dat heel erg zeker? Die vragen stellen, dat heet cognitieve therapie. Eindeloos herhalen. Blijf hoe dan ook aardig tegen jezelf, dat heet zelfcompassie.”

Wel, juist dat lukte mij – en veel depressieven- niet. Afstand nemen van gedachten? Ik werd 24/7 overdonderd door een storm aan gedachten/gevoelens. Het was een trein die de hele tijd over me en door me heen denderde…. De enige observaties die ik erover had, waren:

1. Hier kom ik echt niet uit;
2. Deze angsten/gedachten zijn een kracht die veel te groot voor mij is
3. Help, ik moet afstand nemen en compassie voelen enzo. Help, dat lukt niet.
4. Er moet iets gebeuren

“Ook aan jezelf (dat is zelfliefde). Naastenliefde, compassie, empathie, medemenselijkheid. Je kunt je alleen op die manier gaan gedragen (ten aanzien van jezelf en anderen) als je eerst een beslissing hebt genomen om je op die manier te gaan gedragen. Zonder beslissing ga je door met wat je deed.”

Het kan. Het is echter te eenzijdig gesteld. Ik bijvoorbeeld kon me pas anders gedragen toen ik al behoorlijk beter was. Wat wel kan helpen is, je gedrag aanpassen – maar dat staat hier eigenlijk niet. En het is een pijnlijk proces.

Dit Joop-artikel is een jammerlijke misser. Het noemt niet eens het woord angst – en dat terwijl angst en depressie doorgaans in bijzondere mate samenhangen. De auteur beschrijft vermoedelijk zijn eigen ervaringen, en gaat voorbij aan andere ervaringen. En dat voor een man die Vijftig manieren waarop ik mijn leven verpestte (uitgeverij Scriptum, 2005) schreef! Een geweldig, leerzaam, teder, hard – maar niet hardvochtig-boek, zonder de domme veralgemeniseringen en wanredeneringen die in zijn depressiestuk staan.

Ik beweer zelf niet dat mijn depressies tekenend zijn voor alle depressies. Integendeel! Ik heb heel wat soorten depressie gezien – en die van mezelf doorstaan.

Over dit onderwerp is nog veel meer te zeggen.

Dat zal ik te zijner tijd doen.

---

Deze pré-recensie verscheen eerder op het Blog van Renzo Verwer.

Het boek is intussen gepubliceerd en hier te koop.