Vaak hoor je mensen tegenwoordig verzuchten dat we op weg zijn naar een burgeroorlog. De voorwaarden er voor zijn onmiskenbaar aanwezig. Vandaag beschrijf ik het scenario waarin we naar mijn oordeel zitten. Ook verklaar ik waarom het losbarsten er van niet heel ver weg kan zijn, maar evenmin zeker zal plaats vinden.

In deel een van dit drieluik beschreef ik hoe in Spanje het Linkse Volksfront na de verkiezingsoverwinning van februari 1936 met legislatief geweld hervormingen begon door te voeren. Grote veranderingen met kleine meerderheden. Dat is politiek nooit verstandig, zeker niet in een democratie. Of je werkelijk kunt beweren dat men in een democratie inderdaad rekening houdt met minderheden waag ik te betwijfelen, maar dat het zo zou moeten zijn dat hervormingen een breder draagvlak dan de helft plus ‘één vereisen, beseften ervaren politici sinds die burgeroorlog beter dan er voor. Juist, omdat het de verhoudingen verder op de spitst drijft, verzoening bemoeilijkt en het draagvlak voor de doorgevoerde hervormingen verder doet afbrokkelen. Voor elke regering zou dit elementaire wijsheid moeten zijn.

Onbuigzaamheid
Maar het gaat helaas niet alleen om ervaren politici, het gaat ook om hun achterban, en hoeveel greep zij daarop hebben. Wat dat betreft heeft West-Europa een weinig gelukkige periode achter de rug; alles was mogelijk, en alles moest dan ook binnen een vloek en een zucht worden geregeld. Hetgeen gebeurde, en er leek weinig schade te zijn aangericht. Dit was echter slechts schijn, maar politici leken te denken dat de lessen van het verleden gebaseerd waren op een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Tezelfdertijd dreigden zij er om de haverklap mee, maar dat was niet uit bezorgdheid maar vanwege het hefboomeffect dat er mee bereikt kon worden. Dit leek altijd maar weer effect te functioneren, al kromp de basis waarop men steunde sterker dan men besefte. De langdurige economische bloei voorkwam tevens problemen die anders gegarandeerd eerder waren ontstaan. Kort gezegd: welvaart kan schijnconsensus creëren. Dan is het niet eenvoudig onder die laag consensus de ware gedachten van de deelnemers in die maatschappij te ontwaren. “We hebben het immers toch goed?”

Maar ook nadat de grootste rek uit de economische groei was, en er geregeld door diverse kabinetten moest worden bezuinigd – lees: niet alles bleef onbeperkt worden betaald – bleef men de ideologische omwenteling doorzetten. Hervormingen waar geen of heel weinig behoefte is moeten en zullen worden doorgedrukt – juist omdat het hier gaat om relatief kleine groepen en relatief onbelangrijke onderwerpen werd het middel van de emotioneel gevoelde onrechtvaardigheid steeds vaker ingezet. Dit werd ondersteund door de postmodernistische overtuiging dat de maatschappelijke moraal niet alleen een mening, maar vooral niet méér dan een mening is, net als elk ander voortbrengsel van wensdenken. Zo evolueerde irreëel wensdenken tot gerechtvaardigde verontwaardiging over achterstelling, want gelijkheid als idee werd een maatschappelijke verplichting.

De huidige praktijk
Bovenstaande evolueert langzaam van een theoretische beschouwing op basis van historische ontwikkelingen naar een beschrijving van een algemeen toepasbaar proces. Veel lezers zullen moeiteloos herkennen wat ik beschreef. Maar de stap naar de huidige praktijk vereist desalniettemin nog enige geestelijke lenigheid.

Dat er door voortgaande drammerigheid een steeds grotere kloof is ontstaan tussen links en rechts is duidelijk, maar over de oorzaak verschillen de meningen. Veel linksdenkende mensen menen dat in de maatschappij niet zozeer verzet ontstond tegen voortgaande ‘hervormingen’, maar dat er een verrechtsing plaatsvindt die wordt aangewakkerd door rechtsnationalistische haatzaaiers. Hoe deze analyse werd gerechtvaardigd vereist inderdaad enige lenigheid, maar zij verklaart veel waarom mensen niet zien willen het het echt werkt.

Links, volk en islam
Zoals we zagen ontstaan problemen door een zich verwijdende kloof. De introductie van een scala aan diverse migranten in Nederland was aanvankelijk idealistisch gemotiveerd, hulp was nodig en belangrijk, en de aantallen waren te overzien. Dat idee wortelde, evenals de migranten dat deels deden. Maar de immigranten wortelden zich naar het idee van wie dagelijks met hen te maken kregen onvoldoende. Vanuit het perspectief van weldenkende PC-mensen zaten zijzelf vervolgens in het midden van een conflict dat gaat tussen het volk rechts en de migranten – met al hun gedachten, ideeën en persoonlijke hangups – links. Vanuit het perspectief van rechtse mensen is er dus een grote kloof vooral tussen rechts en links (zie voor de redenatie hiervoor ook dit stukje).

Vanuit links perspectief zorgt zij er dus voor dat rechts en de migranten elkaar niet in de haren vliegen, dat zij de redelijke middenpositie bezetten. En aangezien de meeste mensen die er niet in betrokken willen raken instinctief kiezen voor de middenpositie, is het linksige gedachtegoed sterker vertegenwoordigd dan je politiek in zetelaantallen vertaald ziet. Dat dit echter een valse voorstelling van zaken is valt te zien door de steeds verder verschuivende mening richting wat ik voor het gemak ‘rechts’ heb gedoopt. Mensen met een traditionele middenhouding verschuiven langzaamaan steeds meer naar rechts – linkse mensen wensen zich aan de discussie te onttrekken en komen uit bij die ‘middenhouding’.

Het precaire evenwicht
De reden dat er nog steeds een evenwicht bestaat is omdat ook politiek de middenhouding bijzonder populair is. Maar dat evenwicht wordt steeds minder solide. Niet alleen doordat het gelijk van ‘rechts’ steeds meer als objectief waar wordt herkend, maar ook door de druk die vanuit de vroegere migranten – met name, maar niet alleen salafisten – wordt uitgeoefend. We zitten nu dus in een situatie waarin een precair evenwicht bestaat, dat echter dreigt verder naar rechts te verschuiven. Het is een positie die klaarblijkelijk ook zo wordt beoordeeld door onze regering. Die krampachtig probeert een middenpositie tussen ‘rechts’ en migranten in te nemen, zonder te zien dat het politiek-maatschappelijke probleem zit bij de linkse krampachtigheid om migranten in hun veronderstelde waarden te laten. Dit, in plaats van de redelijkheid van eis te honoreren dat dezen zich eenvoudig aan de West-Europese normen en waarden dienen aan te passen. Iets wat op termijn een onvermijdelijkheid is, omdat samensmelting – in welke vorm dan ook – in ultimo onontkoombaar is.

Het functioneren van een dynamisch evenwicht
In een dynamisch evenwicht zijn de verschuivingen van links naar rechts en vice versa beperkt – en dat is de ideale omstandigheid waarbinnen een democratie moet functioneren. Te sterke verschuivingen hebben permanente onevenwichtigheden tot gevolg, en achteraf bezien is dat hoe we uit de periode van lange economische bloeit te voorschijn kwamen. Die bloei die ons de ogen deed sluiten voor de zich ontwikkelende politieke werkelijkheid van PvdA en CDA, die op hun beurt beiden de ogen sloten voor de mogelijke consequenties van immigratie.

In de rest van West-Europa is deze situatie niet wezenlijk anders, de verschillen zitten voornamelijk in de mate waarin de migratie de ontvangende landen veranderde. En daar zit het risico, want anders dan men binnen ‘links’ lijkt te denken, heeft de kant van de islamitische migranten zich ontwikkeld tot een solide blok, Een blok dat door heel Europa heen eenzelfde soort gebruiken en homogeniteit heeft bewaard, en zinnens is deze met hand en tand te verdedigen. Als die daadkrachtiger worden verdedigd dan met behulp van terrorisme kan zomaar de vlam in de pan slaan. Of je het een burgeroorlog zult moeten noemen of een invasie waartegen verzet ontstaat doet dan eigenlijk niet langer ter zake.

Een burgeroorlog kan ontstaan vanuit het niets, mits de situatie zich er voor leent. Het valt moeilijk te ontkennen dat de situatie thans licht ontvlambaar is, en de pogingen van de overheid een middenpositie in te blijven nemen gedoemd zijn te falen. Dat falen is al zichtbaar in de afbraak van de rechtsstaat die ten behoeve van de schijn van evenwicht wordt gerealiseerd. Zoiets versneld eerder het ontstaan van incidenten die kunnen uitgroeien tot een volledige oorlog da dat ze ze vertraagd.

En een burgeroorlog – ergens in West-Europa – waarin mohammedanen als grote groep betrokken zijn is een recept voor een oorlog binnen geheel West-Europa. Want de meest homogene groep immigranten – zo niet de meest homogene West-Europese bevolkingsgroep in algemene zin op dit moment – zijn nu juist die moslims. Hoe moslims zich zonder iets van grenzen aan te trekken naar andere landen bewegen om hun ‘broeders’ bij te staan in hun strijd hebben we afgelopen jaren met de burgeroorlog in Syrië kunnen bewonderen. Een dergelijk proces zou heel West-Europa in bloed dompelen.

---

Eerdere afleveringen van dit drieluik vindt u hier en hier.