Gisteren was in de Tweede Kamer een debat waarin premier Rutte het vuur aan de schenen werd gelegd over zijn inzet in Brussel. Zo meldden althans de media. Rutte kreeg zelfs een motie aan zijn broek die hem oproept “helder en eenduidig” met de Kamer te communiceren. (Mede) ondertekend door D66, PvdA, SP, GL én PVV, wat maar weer eens onderstreept dat het niet alleen verkiezingstijd is, maar bovendien, dat de Kamer graag echt wat meer greep zou willen hebben op het gedraai van Rutte. 

Want draaien doet hij, onze ‘premier van alle Nederlanders’. Niet alleen was het debat met Rutte hemeltergend, zijn uitspraken op tv later op de avond kwamen er zo ongeveer op neer, dat aangezien de Kamer vooral uit is op puntjes scoren op weg naar 12 september, hij de waarheid maar een beetje in het midden had gelaten, omdat wat hij ook zei, het toch nooit goed was. Zoals Dominique van der Heijde daarna bij Nieuwsuur terecht samenvatte, Rutte zou zich in Brussel weinig gelegen laten liggen aan de Kamer – hij had toch niets beloofd, nietwaar? – en dat Rutte gewoon “zijn eigen verhaal kan blijven vertellen” in Brussel.

Het probleem was vanuit de Kamer gezien inderdaad sterk verweven met de aanstaande verkiezingen. De partijen waren dan ook volop bezig elkaar vliegen af te vangen en posities te bepalen. Het CDA ontpopte zich plotseling als enthousiast eurofiel op een wijze die haar resterende aanhang de stuipen op het lijf had gejaagd, als ze niet aan het werk was geweest. De PVV spijkerde de SP vast op een weigering Europa ook in de toekomst categorisch af te wijzen, juist op een moment dat Roemer in zijn termijn mijmerde dat hij wilde weten wat Rutte aan de Brusselse tafels zeggen zou, en hoe hij daar zelf in zou zitten (mocht hij in september tot het premierschap geroepen worden).

Tweederde meerderheid
De SGP had een verstandig verhaal, en kondigde aan haar initiatiefwet – die het parlement verplicht verdragen die soevereiniteit overdragen goed te keuren met tweederde meerderheid – volgende week dinsdag in stemming te zullen brengen. De Kamer heeft die wet al volledig behandeld, en zij was alleen om technische redenen nog niet eerder in stemming gebracht. Na het debat over het ESM een paar weken terug lijkt dat mosterd na de maaltijd, maar er zullen de komende jaren ongetwijfeld nog meer van dergelijke kikkers uit de hoge hoed van Brussel springen.

Maar om even terug te komen op het gedraai van Rutte: de Kamer heeft namelijk geblunderd. Rutte zal in Brussel morgen en overmorgen niet veel hoeven zeggen, want alles is al gezegd. De vergezichten waarmee Van Rompuy gisteren strooide met de presentatie van zijn ‘Masterplan’ zullen toch niet direct worden behandeld, want zij moeten nog worden uitgewerkt in concreet beleid en maatregelen. Maar dat is voor later, al was het nuttig als afleidingsmanoeuvre voor pers en parlementen gisteren. Waar het om gaat is, dat alles wat Rutte te zeggen heeft op wat komend weekend ter tafel komt, afgelopen woensdag al is kortgesloten met bondskanselier Merkel. En de Kamer heeft Rutte niet verboden instemmend te knikken als mevrouw Merkel het woord voert.

Ons uitgerangeerde parlement
Het Nederlandse parlement beseft eenvoudig niet hoe de Europese besluitvorming werkt, hoe lang de trajecten zijn, en op welke momenten men nog invloed uit kan oefenen. En het is schandelijk, maar de regering maakt de Kamer niet wijzer, of deze wil het niet weten. Ik hanteer in dit soort zaken graag het motto, dat je niets aan kwaadaardigheid moet toeschrijven, dat met domheid afdoende verklaard kan worden, maar ik vrees dat dat in een geval als dit niet opgaat, hoe dom de gemiddelde Nederlandse parlementariër inderdaad ook is. Of van regeringskant, of van de kant van een wegkijkend parlement, wordt hier de hand gelicht met de democratie zoals zij bedoeld is.

U dient te beseffen, dat zo’n top echt geen Kamerdebat is, waar om beurten de leiders van de verschillende landen opstaan om hun zegje doen. Het meeste is op enig moment voorgekookt door ambtenaren, of anderszins. En hoe dat anderszins werkt, daar hebben we vorige week met zijn allen met de snufferd bovenop gezeten, en niemand zei iets.

De Europese procedure
Afgelopen donderdag was er in Rome een kleine top tussen de leiders van de vier grootste economieën van de Eurozone. Dáár werden de belangrijkste onderwerpen van de top dit weekend alvast doorgesproken en voorgekookt. De woensdagavond ervoor reisde Mark Rutte, als premier van de vijfde Eurozone-economie, en erkend bondgenoot van Duitsland in dit dossier, naar Berlijn om de Nederlandse standpunten aan mevrouw Merkel kenbaar te maken. De facto laat Rutte daardoor Merkel voor hem spreken, zelf iets zeggen hoeft hij helemaal niet meer, morgen.

Had de Tweede kamer enige hand willen hebben in wat morgen gebeuren gaat, dan had zij het debat van gisteren dus een week eerder moeten houden. Ongetwijfeld had Rutte dan bezwerende woorden gesproken, dat men daarover een weekje mee kon wachten, maar waar is dat niet. Al kan, en zal, hij zich daarachter desgevraagd verstoppen.

En om mijn bovenstaand verhaal nog maar eens te onderstrepen ging Merkel gisteravond bij Hollande dineren in het Elysée, waar beide leiders de puntjes op de i zullen hebben gezet. Nodig, want de minitop in Rome was zoals bekend geen groot succes. H en M hebben gisteravond afgesproken dat ze het oneens blijven, en desondanks toch afgesproken  hebben welke wederzijdse concessies acceptabel zijn. Zodat de wereld en de pers geen totaal mislukte Brusselse top te zien krijgen. Daarna konden ze tevreden gaan slapen. Hun ambtenaren hebben vervolgens nachtwerk gehad om ‘s ochtends de leiders van de kleinere Eurozone-landen per fax te kunnen berichten wat ze van de top mogen verwachten. Verrassingen zijn niet iets waarop wereldleiders zitten te wachten, en die zullen er dan ook niet komen.

En de Tweede Kamer? Die mag zich bezighouden met het opzetten van het schaakbord voor de verkiezingen in september. Te zeggen over Europese Zaken heeft zij echt niets meer. Haar enige nog resterende wapen is, dat wat hierboven is afgebeeld. Bekijk het nauwkeurig.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.