De deconfiture van de PvdA is nog nooit zo dichtbij geweest als de situatie die nu ontstaat. Politiek van een ondergang.

En de zenuwen gieren partijen door de keel. Wie mag meedoen met het Premiersdebat van RTL?

Gisteravond werd er ook bij Jinek aandacht besteed aan dat aankomende ‘premiersdebat’, dat RTL op 27 februari organiseert. Voor dat debat worden de lijsttrekkers van de vier grootste partijen van dat moment in de peilingen uitgenodigd. Het is een traditie geworden die al kan bogen op een roemruchte geschiedenis door de resultaten die het veroorzaakt heeft. En daar zit ‘m de kneep.

De praktijk heeft geleerd dat het Premiersdebat een groot sturend belang heeft voor de uitslag een maand later. Wat zeker mee zal spelen is dat het dat moment lijkt dat mensen serieus beginnen te besluiten op wie ze zullen gaan stemmen. Veel mensen houden het op wat ze al eerder dachten, maar er zijn er voldoende die pas serieus gaan kijken als het kiesmoment nadert. Het is deze (grote) groep mensen, die over het algemeen zeker weet te gaan stemmen, door wie dat Premiersdebat belangrijk geworden is. Het Premiersdebat is de eerste schifting geworden, en nomineert door lijsttrekkers er in toe te laten in feite partijen voor een rol op de eerste of tweede rang. Wie niet mee mag doen gaat alleen nog voor de troostprijzen – voor de hoofdprijs kom je niet mer in aanmerking.

Dat je in aanmerking komt is geen garantie voor het verkrijgen van uitzicht op regeringsverantwoordelijkheid. Daar kwam Emile Roemer (SP) vijf jaar geleden pijnlijk achter. In het toenmalige debat zagen we (in volgorde van toenmalig belang) VVD, SP, PVV & PvdA. Merk op, dat het CDA buiten de boot viel, en er ook nooit meer in terug wist te klimmen in de navolgende weken. Het resultaat is bekend: Rutte maakt een iets betere indruk dan de rest, en Samsom verpletterde Roemer met een intelligente mix van leugens en suggestie. Het electoraat maakte maar al te graag de overstap van de ondanks de peilingen licht gewantrouwde SP terug naar de PvdA – die de VVD uit het Catshuis helpen zou.

Hetgeen ook het electoraat een wijze les leerde, namelijk dat je geen enkele politicus vertrouwen kunt als het er op aan komt het pluche in de Trèveszaal te verdelen. De laatste belofte van Rutte (over regeren met de PVV) zal daarom door niemand serieuzer geworden genomen worden dan die 239.7%^#$*$%8.022 die hij afgelopen vier jaar reeds brak.

Zoals Frits Wester gisteravond duidelijk uitlegde: niemand heeft recht op een plekje, men kijkt naar de Peilingwijzer om te bepalen wie op dat moment moet worden uitgenodigd. Dat geeft de samensteller van de Peilingwijzer kennelijk een onprettig gevoel van verantwoordelijkheid(rechts). Nu ja, niemand wordt graag medeverantwoordelijk voor de ondergang van de partij waarin de eigen ziel en zaligheid is geïnvesteerd. En als iets duidelijk is uit de huidige stand der peilingen, dan is het dat de PvdA buiten de boot gaat vallen, net zoals het CDA vier jaar geleden.

De PvdA!!

Tja, de aanstaande ondergang van die partij schokt mensen kennelijk pas als het staat te gebeuren. Dat het het CDA eerder overkwam weten we nu wel, en die tijdelijke reïncarnatie onder Harry Potter II zijn de meesten al weer vergeten. Maar van het CDA werd de implosie al sinds de jaren zestig op goed Marxiaanse wijze voorspeld, dat de PvdA er een tiental jaren later net zo hard achterheen zou kunnen gaan was tot niemand doorgedrongen.

Wat nog maar eens onderstreept hoezeer Toon Kasdorp gelijk had toen hij hier gisteren stelde dat de politiek in Nederland (en Europa) links tot op het bot is. Niet dat de PvdA-graairegenten echt links zijn, maar ze hebben de schijn lang weten op te houden. En dan schokt hun ondergang mensen dan toch, hoezeer ze het tegelijk ook toejuichen.

VVD en PVV lijken zeker van een plekje in dat Premiersdebat. Voor de twee overige plaatsen komen maar liefst vijf partijen in aanmerking, en dan alleen omdat 50Plus net te ver achterstaat om daarin te worden meegenomen:

Je kunt het nu in een pleidooi hebben over een evenwichtiger verdeling tussen links en rechts, en over nog veel meer. Maar begin februari moet RTL kiezen wie ze nemen. En waarom zal ook moeten worden verdedigd, want zoals ik al schreef, wie niet mee mag doen is uitgeschakeld voor de hoofdprijs.

Maurice de Hond schetste gistermiddag al wat de gevolgen zijn van het volgen van de Peilingwijzer, en knoopte er een analyse achteraan over de mate waarin een mogelijk premierschap van Jesse Klaver serieus genomen worden moet. Een interessante analyse die ik u zeker aanbevelen kan (Pdf).

Resteert de vraag of de PvdA echt al over een paar weken door RTL naar het tweede plan verwezen worden zal? Ik vraag het me af, al zou de logica het zeker gebieden. Wat zou men doen als Rutte nu op 5 zetels zou staan? het blijft een premiersdebat, en een mooier vuurwerk dan de uitgaande premier te stellen tegenover zijn uitdagers/opvolgers is moeilijk denkbaar. Met een dergelijke logica is het ook mogelijk de vicepremier er in te schuiven, ten koste van een lijsttrekker van een ‘linksere’ partij die men uiteindelijk minder premierskansen toedicht.

Sic semper tyrannis!