De rellerigheid en bereidheid daartoe in Duitsland bereiken nieuwe hoogtepunten. Wat je er ook van vindt, in ieder geval is het de hoogste tijd de oorzaken er achter stevig aan te pakken.

Zondag ging in de Duitse deelstaat Saksen een hotel dat werd verbouwd tot asielmigrantenopvangcentrum in vlammen op. Omstanders juichten en belemmerden de brandweer haar werk te doen – overigens tamelijk overbodig, want ondanks dat brandde het gebouw tot de grond af. Maar de mentaliteit dat dat zo is gegaan is ernstiger dan de beschreven feiten. Kennelijk dacht iedereen die kwam kijken hetzelfde als de uitgesproken eerste reacties van betrokkenen: brandstichting.

Niet alleen is dit een ernstige escalatie, waar op de Duitse overheid alleen streng reageren kan. Maar tevens moet je beseffen dat op de redenen er achter te weinig acht geslagen wordt. Een van de meest kenmerkende elementen van het verzet tegen de asielinstroom is zowel in Duitsland als in Nederland een ontzaglijke lijdzaamheid geweest. Men protesteerde wel, maar door zich te verzamelen om zich dan via samenzang zich te laten horen. Het Duitse Pegida heeft mogelijk vreemde mensen in de organisatie, maar rellen ontstonden er alleen als er via grove provocaties van tegenstanders confrontaties ontstonden. Die men niet leek te zoeken. de overgrote meerderheid van dergelijke manifestaties waren volwassen mensen met kinderen die ze niet thuis wilden laten, en daarom meebrachten alsof het een familie uitje betrof.

Voor wie er zo mee om gaat, kan het dan ook niets anders dan een familie uitje zijn. Dat besef is er bij de panische reacties van allerhande autoriteiten die zich gebruuskeerd voelden bij hun welzijnsdenken voor de asielmigranten vaak bij ingeschoten. Maar al te vaak. Maar wie zich als vertegenwoordiger van de gemeenschap met het openbaar bestuur bemoeit, zou dienen te beseffen dat de wensen, angsten en gevoelens van die gemeenschap voor hen voorop zouden moeten staan. Zowel in Duitsland als in Nederland ontbreekt het daaraan steeds meer. En dat de bevolking dat beseft en daar op agressief begint te reageren zou niemand mogen verbazen.

Agressie is in een beschaafde cultuur immer de laatste strohalm waarnaar je grijpt, maar dat betekent niet dat je mensen moreel verplichten kunt altijd vreedzaam te zijn – ook al hebben overheden dat liever. Daarmee pleit ik niet voor agressieve reacties, maar ik wil wijzen op het algemeen aanvaarde recht (al wordt dat in Nederland soms betwist) op zelfverdediging van eigen huis en haard. En van hun familie en de hunnen. Dat daarbij veel vaker bewonderenswaardige zelfbeheersing ten toon wordt gespreid dan dat men blind geweld wordt te weinig benadrukt, en dat steekt.

De escalatie in Duitsland heeft ook politieke zijeffecten, die men naar voorbeeld van de verblinde Nederlandse elite, nu wijt aan de boodschappers. Dat die boodschappers niet zelden eerder met de overheid hebben gebotst is niet vreemd. Zoals ook blijkt uit de manier waarop diegenen worden behandeld die als eersten hun mond openen, is het geven van stem aan deze onvrede niet zonder maatschappelijk risico. Dat daarom de taak om als eersten te protesteren toevalt aan mensen voor wie dat maatschappelijk risico niet (meer) geldt is niet meer dan logisch. Maar dat is op zich onvoldoende reden hen daar op aan te spreken – en evenmin is het een rechtvaardiging om terug te grijpen op eerdere misstappen op een ander vlak – te zeer is dat een stok om een hond te slaan, en daarmee drijf je mensen weer naar fysieke agressie: wie zich machteloos en zeer onheus behandelt voelt, ervaart agressieve gevoelens. Als een groep dezelfde gevoelens ontwikkelt, heeft zij de neiging er naar te handelen. Dat betekent niet dat dit een rechtvaardiging is, maar als autoriteiten willen bewijzen dat zij het recht hebben op hun autoriteit, zou het dienstig zijn te bemerken dat men dit meeneemt in de overwegingen.

Daaraan ontbreekt het voortdurend. De hysterie is al jaren stijgende – riep in Nederland een aantal jaren geleden niet een ex-minister van Binnenlandse Zaken op tot een revolutie van de elite? Het gezond verstand dat verdwijnt smelt kennelijk weg als men het gevoel heeft dat macht en autoriteit niet absoluut zijn, of onder bepaalde omstandigheden moet worden geschipperd met mensen van wie men eigenlijk verwacht dat ze niet in de weg lopen. Dat zijn ontwikkelingen die de opgeroepen weerstand steeds verder versterken. Niet alleen komen daar ongelukken van – het toont ook een inherente incompetentie van gezagsdragers die ik angstwekkend vindt.