Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch en Gerard Reve worden in het Nederlandse literaire wereldje als ‘de Grote Drie’ beschouwd. Geen van hen won ooit de NobelPrijs voor literatuur.

In Vlaanderen heeft men het liever over ‘De Grote Vijf’. Daar voegen ze er Louis Paul Boon en Hugo Claus als de twee Vlaams-Nederlandse grootheden aan toe.

Ik snap dat niet. Ik vind Elsschot veel beter dan Boon en Claus, en ook beter dan Mulisch en Hermans. Gerard Reve is een moeilijk geval. Hij heeft twee boeken geschreven die met kop en schouders overal boven uit steken maar alles wat daarna komt, op een paar gedichten na, is inferieur. Het oeuvre van zijn broer Karel van het Reve is, als geheel genomen, kwalitatief beter.

Nederlandse non-fictie is in het algemeen beter dan de fictie. Wie probeert de werkelijkheid zo duidelijk en begrijpelijk mogelijk weer te geven produceert als van zelf literair aantrekkelijk proza. Wie aan de andere kant probeert zijn schrijfsels zo mooi mogelijk te maken wil nogal eens uitglijden. Wat je schrijft ligt zo dicht bij jezelf, dat mooi proberen te schrijven iets heeft van ijdelheid en dandyisme.

Van de ‘grote drie’ lijkt eigenlijk alleen Hermans zo te werk te gaan: schrijven wat je kwijt wil en het geschrevene achteraf verbeteren als dat nodig vis.

Dat we in het Nederlandse taalgebied nooit een literaire Nobelprijs hebben gekregen blijft niettemin opmerkelijk. We hebben een flink aantal schrijvers die beter zijn dan de grote drie, zoals onder anderen Bernlef en Tommy Wieringa. Trouwens ook voor non-fictie worden Nobelprijzen gegeven. Veel kleinere taalgebieden hebben literaire Nobelprijzen gekregen. Finland, Denemarken, IJsland, Zweden Noorwegen hebben allemaal gescoord; Tsjechoslowakije, Joegoslavië en vooral natuurlijk de Engels sprekende landen, ook als het daarbij om landjes gaat die qua bevolkingsaantal ver bij Nederland achter blijven.

In literaire kwaliteit zit een soort zelf versterkende werking. Wie in een omgeving leeft waarin goed geschreven wordt gaat zelf ook beter schrijven. Is het literaire wereldje, zoals bij ons in Nederland, gesloten en zelfvoldaan, dan is de kans dat de schrijvers die voor de Nobelprijs worden voorgedragen van dezelfde onvolkomen kwaliteit zijn. Wie steeds weer opnieuw met dezelfde kandidaten aan komt zetten, die steeds opnieuw worden afgewezen, die vraagt erom om door de Nobelcommissie te worden genegeerd.

---

Dit artikel over een Nederlandse winst bij de NobelPrijs voor literatuur verscheen  eerder op het Blog van Toon Kasdorp