De ironie wil dat de term Groene Revolutie semantisch gezien op verscheidene zaken kan slaan, die op vrij ongelukkige wijze nog met elkaar verbonden zijn ook.

Zo is daar het feit dat groen de kleur van de islam is. En islamitisch geïnspireerde revoluties zijn er op dit moment meer dan ons lief zou moeten zijn. Een andere logische associatie is dat een Groene Revolutie een ecologische bijklank heeft. En inderdaad is er thans een beweging gaande, dat we meer en meer onze biobrandstoffen destilleren uit landbouwproducten. Is beter voor ons milieu en zo. Zijn deze zaken met elkaar verbonden? Nou en of!

Politieke revoluties ontstaan in de eerste plaats door honger, of de angst dat het dagelijks bestaan niet langer door de overheid kan worden gegarandeerd. Welvarende burgers kunnen wel degelijk opstandig gedrag vertonen als ze naar eigen inzicht te weinig ruimte krijgen van hun overheid. Maar zoals de Chinese communistische partij de afgelopen twintig jaar overtuigend heeft gedemonstreerd: als de welvaart groeit zijn mensen bereid veel te slikken.

Een hongerige onderklasse vormt de stoottroep van revoluties, maar het echte gevaar voor regeringen zit in de groep daar net boven: de groep die door verslechterende omstandigheden dreigt te verliezen wat hen onderscheidt van de grauwe massa eronder. Dat die grauwe massa hongerigen in de westerse democratieën nauwelijks nog bestaat, is historisch gezien uitzonderlijk – maar ook nu nog zijn in grote delen van de wereld de hierboven genoemde groepen over het algemeen ruim voorradig – handig voor aspirant-revolutionairen.

Naarmate meer mensen van de groep weinig-bezittenden afdalen naar de onderklasse, zal de maatschappelijke druk toenemen. De manier waarop het regime-Mubarak in Egypte ten val kwam is daarvan een schoolvoorbeeld. Begin 2011 stegen de voedselprijzen in Egypte tot astronomische hoogten, en dat lag aan de basis van de omwenteling die recent de Moslimbroederschap aan de macht bracht.

Eén van de oorzaken van die stijgende voedselprijzen vorig jaar was een misoogst in Rusland en Oekraïne, waardoor Rusland zich genoodzaakt zag een exportstop af te kondigen voor graan, om te voorkomen dat het land zelf onvoldoende voedsel voor de eigen bevolking beschikbaar zou hebben. Tijdens de G8 van 2011 – waarop men ook afspraken maakte over de manier waarop de rijke landen (+ Rusland) met de Egyptische Revolutie om zouden gaan, werd niet alleen afgesproken dat men Egypte 20 miljard dollar (!!!) zou schenken ter ‘bevordering van de democratie’, maar ook dat Rusland weer graan zou gaan exporteren.

Maar waarom deed de grootste graanproducent ter wereld – de USA – daar niet aan mee, behalve via een stevige donatie? Vanwege die andere Groene Revolutie, die van de biodiesel. De Amerikaanse graanproductie wordt in toenemende mate omgezet in alcohol (eufemistisch aangeduid met de chemische term ethanol). Hoe hard dat de afgelopen 10 jaar gegaan is ziet u hieronder:

Een deel van dat graan werd altijd al gebruikt als veevoer voor varkens en kippen, maar steeds meer graan dat vroeger werd geëxporteerd, wordt nu omgezet in biodiesel.

Helaas wordt dit jaar niet alleen een misoogst verwacht in Rusland en Oekraïne, maar ook in de USA. In afwachting van de precieze omvang van de uiteindelijke tegenvaller stijgen de graanprijzen op de termijnmarkten al maanden. Door de problemen in de afgelopen jaren zijn er ook niet veel voorraden meer beschikbaar. Daarom zit het in de lijn der verwachting, dat Rusland opnieuw zal besluiten tot een exportstop – aangezien ook de autoritaire regering-Putin zich zeer bewust is van de problemen die voedseltekorten kunnen geven. Bovendien stoken de Russen van hun graan ook wodka, eveneens een product zonder welk de Russische maatschappij niet onder de duim te houden valt.

De Groene Revolutie die er voor zorgt dat onze auto’s schoner (!?) rijden, heeft dus directe gevolgen voor de revoluties die komend jaar in arme islamitische landen kunnen worden verwacht. President Morsi van Egypte zal moeten aankloppen bij de rijke Saoudi’s om te voorkomen dat hijzelf ook doelwit van een nieuwe revolutie wordt. In Jemen zal een dergelijk scenario gaan spelen. Na Syrië zal ook Jordanië, een land dat nauwelijks over olierijkdom beschikt, in toenemende mate onrust onder de bevolking kunnen verwachten.

De Groene Revolutie is een proces van communicerende vaten, dat maar weinigen herkennen als onderdeel van een en hetzelfde probleem.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.