“PVV-leider Geert Wilders wacht geen eerlijk proces als hij volgend jaar terecht moet staan voor zijn ’minder Marokkanen’-uitspraak.” Daarvoor waarschuwt zijn advocaat Geert-Jan Knoops. Het proces zal naar men verwacht medio 2016 plaatsvinden.

Dit doet nu weer sterk denken aan het eerste Wildersproces: een sterk veranderde bezetting qua acteurs, maar een redelijk zelfde mentaliteit bij de rechtbank. Formeel krijgt de verdediging alle ruimte, maar aanvullend onderzoek en deskundigen – daar wil de rechtbank liever niet aan.

Een groot verschil is ditmaal echter de houding van het OM. Waar tijdens Wildersproces1 het OM eigenlijk van meet af aan van mening was dat er geen basis was voor vervolging, zitten de OvJ’s ditmaal op de lijn dat een veroordeling mogelijk is. En dat, zou je bijna zeggen, maakt ze wild.

Waarvoor Knoops hier waarschuwt, komt dus in sterke mate overeen met de essentie van Wildersproces1: het gaat niet om waarheidsvinding, maar of Geert Wilders de waarheid in eigen woorden mag weergeven in een openbare ruimte. Dat is vrij bizar natuurlijk, maar minder als je je realiseert dat wetgeving niet primair is toegespitst op verdedigen van de objectieve waarheid, maar op het handhaven van de openbare orde.

Het is waar de objectieve waarheid en de bedreiging van de openbare orde elkaar in de rechtszaal tegenkomen, waar de grootste risico’s voor het rechtsgevoel elkaar zullen ontmoeten. Ik citeer hier even iets dat dit illustreert, en dat ik al vaker heb gebruikt:

Plinius de Jongere, gouverneur van de provincie Cilicië (Turkije) vroeg keizer Trajanus (keizer 98-117) om raad over een probleem dat hij had met christenen. Hem was geleerd, dat christenen problemen veroorzaakten. Maar toen er bij hem werd geklaagd over een groep christenen, waaraan hij ook na nauwkeurig onderzoek geen fouten kon ontdekken dan dat ze christen waren, voelde hij een juridisch vacuüm. Hij schreef een brief.
Het antwoord van Trajanus is vooral voor ons verhelderend. Christenen waarover geklaagd werd vanwege hun eredienst, hadden dús de openbare orde verstoord. Hun schuld stond vast. Om dezelfde reden van het handhaven van de openbare orde werd het Plinius ten strengste verboden om de christenen te gaan vervolgen. Want ook dat zou de openbare orde onaanvaardbaar verstoren.

Beide gelinkte stukjes laten in een andere context precies zien wat nu gebeurt. Dat het daarmee ons rechtsgevoel aantast, betekent namelijk niet dat ook de rechtsgang inderdaad geweld wordt aangedaan. Hoogstens wordt zij nauwelijks merkbaar iets afgebogen.

Ons moderne paradigma is dat de waarheid altijd achterhaalbaar moet zijn. Religieuze mensen staan daar losser in, de mysterieën van een godsdienst zijn deel van hun dagelijks leven. Vergelijkbaar zijn de mensen die in een zekere vorm van maatschappelijke maakbaarheid en multiculti geloven. Want laten we daarover geen misverstand hebben: ook de multiculti en wat daarbij kijken komt heeft sterke overeenkomsten met gelovigheid. Het vereist aannames en paradigmaverschuivingen die de ware ongelovige slechts met verbazing bezien kan.

Het is te hopen voor Geert Wilders dat zijn rechters keiharde atheïsten zullen zijn, die het principe van de waarheid boven alles stellen. Anders zie ik het donker voor hem in.