De functie van politici is anders dan de mythe die we erover op na houden.

We denken dat de mensen die we kiezen in de Tweede Kamer straks samen een regering zullen benoemen, die bestaat uit competente bestuurders en dat die regering het dan voor het zeggen heeft in het land.

Dat is de mythe. In feite verkopen politici vooral het beleid dat voor ze gemaakt wordt door hun ambtenaren. Ministers worden door hun departementen aangestuurd. Niet alleen om het ambtenarenbeleid in de Kamer en de ministerraad aan de man te brengen maar ook om hun onderlinge ambtelijke twisten uit te vechten. Zo nu en dan slaan politici de verzenen tegen de prikkels en doen ze hun eigen zin, maar daarbij gaat het toch om uitzonderingen. Ministers zijn in het algemeen vooral de buikspreekpoppen van hun ambtenaren. Waar ze goed in zijn is om de boodschap die ze moeten brengen snel tot zich te nemen en op een betere manier naar buiten brengen dan de ambtenaren dat zelf zouden kunnen. Ministers en belangrijke Kamerleden hebben meer van journalisten dan van bestuurders. Het zijn vooral communicatie-experts.

De politiek stond in de Kunduzaffaire te kijk toen uit Wikileaks bleek dat Nederlandse ambtenaren achter de rug van hun politieke bazen om met de Amerikanen hadden gesproken. Ze hadden geënsceneerd dat er door de Amerikanen druk zou worden uitgeoefend op een aantal onwillige politici om te doen wat de ambtenaren hadden besloten: een nieuwe missie naar Afghanistan.

De Nederlandse kiezers zagen niet in waarom Nederlands geld en Nederlandse levens opgeofferd zouden moeten worden voor een hopeloze Amerikaanse guerrillabestrijding in Afghanistan. De ambtenaren zagen waarschijnlijk ook niets in die oorlog, want gek zijn ze niet, maar ze hechtten hoge waarde aan de relatie met Amerika en met de NATO. Dat de bevolking daar minder zwaar aan tilde was jammer, maar het is hun vak vinden de ambtenaren en ze hebben er inderdaad beter zicht op dan de kiezer. De relatie met Amerika is zeker belangrijker dan de gemiddelde Nederlander dat ziet, maar het dedain waarmee hoge ambtenaren op de politiek neerkijken, stoort mij als gemiddelde burger. Ik vind het ondemocratisch en ongepast.

De Amerikanen gingen weg uit Afghanistan, dat kon je zien aankomen en niemand geloofde dat het door hen gesteunde regime het daarna veel langer uit zou houden. Ongeveer zo lang als het Zuidvietnamese indertijd. Trekken aan een dood paard is geen Nederlandse gewoonte. Wilders had dus ergens gelijk, toen hij het Afghanistanbesluit een politieke blunder van de gedoogregering noemde[1]. Ruim een maand voor de Statenverkiezingen was het niet verstandig een besluit te nemen waar twee derden van de bevolking tegen was en waar niemand echt in geloofde. Met vertraging van bijna twee jaar heeft de Kunduzaffaire niet alleen het kabinet in verlegenheid gebracht maar indertijd de leiding van GroenLinks de kop gekost. De toen nog onervaren Sap heeft zich indertijd laten verleiden het kabinet te steunen als de missie maar op de door haar gestelde voorwaarden zou worden uitgevoerd.

Daar had de premier geen moeite mee. Die hele missie interesseerde hem geen biet, maar wel de relatie met Amerika. Zo zie je wat ambtenaren kunnen aanrichten met hun spelletjes. Het onder ambtenaren zo populaire GroenLinks stond even op virtueel twee zetels en volgens veel van hun voormalige kiezers waren dat er nog vier te veel.

---

1. Niet helemaal, want als bondgenoot van de VS moet we niet de gedachte aanmoedigen dat je de mensen die je steun geeft al te gemakkelijk in de steek kunt laten.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp