Van alle kanten krijgt het Verenigd Koninkrijk waarschuwingen toch vooral de EU niet te verlaten.

Wat is er gebeurd met de tijd dat westerse landen zich wel driemaal bedachten alvorens zich met elkaars binnenlandse aangelegenheden te bemoeien? Het antwoord is: uitgegumd door de EU.

Het spektakel dat zich nu ontrolt rondom de Britse plannen om in 2018 – pas als alle onderhandelingen met Brussel over teruggave van Britse soevereiniteit zouden zijn doodgelopen – een referendum te houden over een voortgezet lidmaatschap van de EU, begint zo langzamerhand groteske vormen aan te nemen. Wat dit alles wel genadeloos blootlegt, zelfs voor het oog van de meest argeloze burger, is dat de verwevenheid tussen de westerse landen de laatste twintig jaar ongezonder veel groter is dan men ooit vermoedde. Voor wie afging op de schrille verzekeringen van geroutineerde beroepsleugenaars als JP Balkenende en M. Rutte, tenminste.

Eigenlijk was de klap op de vuurpijl de openbare Amerikaanse vermaning dat de USA er sterk de voorkeur aan geeft als het VK binnen de EU blijft. Waar bemoeien die Amerikanen zich eigenlijk mee? Maar dat een delegatie Duitse parlementariërs, die men afgelopen week in Londen op bezoek had de brutaliteit zou hebben eenzelfde boodschap te verkondigen, kan voor de Britten mogelijk nog veel harder zijn aangekomen. De glorieuze rol van het VK in WW I en WW II wordt in het land nog steeds heel levendig gehouden. Dat deze Duitse Bondsdagleden – een pelotonnetje sterk – dacht te kunnen slagen waar de legers van Nazi-Duitsland faalden, roept vooral de vraag op in welke wereld zij leven.

“Losing the single market for the UK would be an economic disaster. (..) Britain leaving [the EU] would weaken the European idea, but it would weaken Britain’s position in the world more.”

Aldus CDU-lid Krichbaum. Dat hij toevoegde dat het prestige van de UK wereldwijd een stevige deuk zal oplopen als het de EU verlaat, heeft iets komisch. Vanzelfsprekend zal het andersom zijn. Want hoewel het prestige van het VK in de wereld sinds de periode 1945-1960 stevig is ingezakt, wordt het land door velen nog steeds gewaardeerd om zijn reputatie van onafhankelijkheid ten opzichte van de Europese waan van de dag. Een vertrek van het VK zou vooral het prestige van de EU onherstelbaar kunnen beschadigen, en wellicht dat van het VK zelfs tijdelijk versterken.

Iets later kwam de echte aap trouwens ongegeneerd uit de mouw:

Renegotiating the Lisbon Treaty is first of all legally impossible. In the broader sense of negotiation a new treaty, it is neither wise nor useful to open a Pandora’s box.

Inderdaad.

En daarmee zegt deze Duitse parlementariër véél meer dan mogelijk de bedoeling was. In Duitsland, en naar we mogen aannemen in Brussel eveneens, beschouwt men het Verdrag van Lissabon als heilig. Nou ja, heilig. Veranderingen ten gunste van federalisme zijn natuurlijk altijd mogelijk, zo is de afgelopen jaren wel gebleken. Maar wie er eenmaal in zit, is de klos. Bek houden als de dirigent praat, en meezingen in het VanRompuy-gospelkoor als er met het stokje wordt gewuifd.

Maar enfin, als onderhandelingen over een afzwakking van het Verdrag van Lissabon onbespreekbaar zijn, maakt dat de zaak een stuk eenvoudiger. Dan hoeft de Britse regering zich niet met een zware delegatie in Brussel te melden, om beleefd maar vasthoudend te verzoeken om wijzigingen waarvan achteraf kan blijken dat ze niet meer dan cosmetisch waren. Dan kan dat referendum vast al wel in 2014 worden georganiseerd. Dan kan deze Duitse parlementariër – ongetwijfeld onbedoeld – de zaak wel eens een paar jaar naar voren hebben gehaald.

Dat Cameron in eerste instantie 2018 voorstelde was niet per ongeluk. Nog afgezien van de vraag of hij dan nog steeds premier is, is daar ook nog de vraag of er dan nog een Eurozone en een euro zijn. Strategisch goed doordacht, dat noemen van 2018. Bovendien is men in Brussel allergisch voor referenda. Dus zette het noemen van een referendum de ECommissie de pin op de neus. Maar als Brussel duidelijk maakt dat er niet over kan worden gepraat, brengt dat de zaak in een stroomversnelling. CDU’er Krichbaum zal het naar het zich laat aanzien niet tot Duits minister brengen. Doch wellicht zal hij achteraf gezien toch nog een historische bijdrage hebben geleverd.

Ironisch is natuurlijk, dat niemand zich over de uitkomst van een Brits referendum over het lidmaatschap van de EU ook maar enige illusie maakt. Mutatis mutandis verliest de EU opnieuw glans als ‘democratie bevorderende instelling’.

Heel deprimerend.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.