Uit verschillende bronnen zien we vandaag dat de eerste lijsttrekkersmanoeuvres al gaande zijn. Verbazingwekkend wel.

Bij deze manoeuvres heb ik last van twee soorten verbazing.

1. Over het tijdstip. De eerstkomende verkiezingen staan pas gepland voor 2017
2. De personen die het ter sprake brengen, en wat ze zeggen.

Wat aan het tijdstip verbaast, is dat het nogal vroeg is om dergelijke vragen in het publieke debat te gooien. Niet eens zozeer door het officiële tijdschema dat de volgende verkiezingen plaatst in 2017, maar vooral omdat het niet in de lijn der verwachting ligt dat het kabinet eerder struikelt zodat de verkiezingen eerder zouden moeten worden gehouden. Dat is immers een idee waar heel politiek Den Haag nu de bibberritus van krijgt? Dat partijen er zelf over nadenken is inherent aan hun functie, maar waarom dit nu al met het electoraat delen? Dat suggereert dat de mensen die het ter sprake brengen daar een reden voor hebben.

Asscher
Die mensen die het ter sprake brengen, en wat zij zeggen werpt enig licht op de zaak. Maar wat ongezegd blijft, is samen met bovenstaande constatering dat het tijdstip ietwat onverwacht is iets dat suggesties wekt. Vandaar dat ik er niet met een schouderhalen aan voorbij ga. <strong>Lodewijk Asscher deed gisteren via de NOS kond van zijn tevredenheid over zijn rol als reserve voor het lijsttrekkerschap van de PvdA. Het was een werkelijk niets vastleggend stukje dat de NOS daarover produceerde, maar dit is voor Asscher een prima methode om alle opties open te houden. Dat Diederik Samsom desgevraagd vorige week had geantwoord zeker in te zijn voor een nieuw avontuur aan het hoofd van de PvdA is nu niet bepaald iets waarop Asscher reageren moest, ook niet als hij zichzelf niet uit beeld wil laten verdwijnen voor die rol.

Dus, zou hij dit menen?

Mogelijk zou dat zelfs slim zijn. Dat de PvdA een gigantische afstraffing tegemoet zal kunnen zien bij de komende verkiezingen weigert alleen Hans Spekman nog te geloven. Het lijkt daarbij weinig te zullen uitmaken of de lijsttrekker Lodewijk Asscher of Diederik Samsom heet. Zeker niet als daaraan nog eerst een soort van strijd om de macht vooraf gaat. Dat de PvdA de komende periode nog regeren gaat heeft iedereen al uit het hoofd gezet. Strategisch is het daarom niet onhandig om Samsom de spitsroeden van dit kabinetsbeleid te laten opvangen, om direct daarna een moegestreden te vervangen als nieuwe en ‘verse’ PvdA-aanvoerder.

Pechtold
De aankondiging van Alexander Pechtold, springerig als een jonge hond, dat hij er nog zo’n zin in heeft dat hij zich nu alvast aanmeldt voor de verkiezing van de D66-lijsttrekker is van een andere aard. Pechtold lag deze week onder vuur, waarbij vaak werd geconstateerd dat hij versleten lijkt, zowel qua uitstraling als qua aantrekkingskracht voor de kiezer. Door nu al aan te kondigen deel te zullen nemen ontzenuwt hij mogelijke geruchten dat hij stoppen gaat – en daarmee ontmoedigt hij andere kandidaten het zelfs maar te overwegen. Bovendien prent het de leden van die partij nog eens in dat Pechtold dè man is, zowel als roerganger als toekomstig voorman bij de komende verkiezingen.

Pechtold heeft er belang bij niet plotseling een intern gevecht te moeten leveren om het leiderschap. De rare gang van zaken van een Kamerlid dat op stel en sprong aankondigt te vertrekken en verder met niemand nog praten wil heeft een geruchtenstroom op gang gebracht. Kennelijk heeft Pechtold er nu ineens belang bij zijn positie preëmptief te verdedigen. Het valt op geen enkele manier uit te maken in hoeverre dat voor Alexander werkelijk noodzakelijk is nu, maar dat hij er toe over gaat is eerder een signaal van zwakte dan van kracht.