Pechtold is niet vertrokken of er zijn al weer redenen te over diens voorlopige opvolger langs de vergelijkende meetlat te leggen. Opvolger Rob Jetten heeft de diepte van een vloeipapiertje.

In de NRC van 9 november 2016 werd de reactie op de verkiezingsuitslag in Amerika als volgt vermeld:

“Het kan een wake-upcall zijn”, zegt Alexander Pechtold (D66) die “echt beroerd” is van Trumps overwinning maar ook “extra motivatie” voelt om te zorgen dat “angst en verdeeldheid” geen kans krijgen in Nederland.

Heel alert is D66 wel. Op Facebook trof ik hun advertentie met de tekst:

“Wie zwijgt, stemt toe, Wie opstaat, bouwt mee, Stop het populisme, Steun het optimisme, Nu is het moment.”

Clintoniaanser kan het bijna niet, al is het net wat minder erg dan Rutger Bregman die in zijn column op de Correspondent onder de titel: Laat dit in vredesnaam een wake-up call zijn, schrijft: “Dit is het slechtste jaar voor de democratie sinds, ja sinds wanneer eigenlijk, 1933?”.  

Ik heb Pechtold nog wel eens horen zeggen dat de kiezer altijd gelijk heeft, maar voor de afgetekende overwinning van Trump geldt dat deze keer kennelijk even niet. De Amerikaanse kiezers die voor Trump kozen hebben ongelijk, ze zijn populistisch en dragen bij aan angst en verdeeldheid.

Angst
Als er één bang lijkt te zijn, is dat wel Alexander Pechtold. D66 is onder zijn leiding verbouwd van een bestormer van het vastgelopen democratisch bestel,  tot een belangenbehartiger voor de kiezer die het wat beter heeft getroffen dan de modale kiezer, nog steeds verreweg de grootste groep kiezers in Nederland. Alles wat de D66-kiezer als zijn belang ziet, wordt door D66 voorzien van het goedkeurend stempel ‘redelijk’. D66 draagt er aan bij dat de kloof tussen goed opgeleiden en de rest steeds groter wordt. D66 wil dat bestrijden door het onderwijs te verbeteren. Dat is natuurlijk een schijnoplossing. Niet voor iedereen is er een universitaire opleiding of HBO-opleiding haalbaar. Waar de VVD de concurrentie met de PVV aangaat en de kiezer voor houdt dat hard werken beloond moet worden, kiest D66 voor angstzaaien en demoniseren als het om de PVV gaat. Pechtold is de belangrijkste bestrijder van de PVV en dus ook van miljoenen kiezers die in de polls de PVV steunen. Pechtold draagt zo bij aan de verdeeldheid en polarisatie die hij zegt te willen bestrijden.

Verdeeldheid
De modale verdiener en laagverdiener ziet zijn achterstand op de beter betaalden al jaren groeien. Vooral in de publieke en semi-publieke sfeer groeit de omvang van staven ten koste van de uitvoerenden. Het is een van de scheidslijnen die in Nederland groeit. Maar ook zaken als globalisering (waar goed opgeleiden van profiteren en de modale werknemer juist niet), multiculturalisme, politieke correctheid, zorgen voor verdeeldheid waarin D66 duidelijk positie kiest en zich tegen de groeiende stroom van kiezers keert die daar andere denkbeelden over hebben. D66 gebruikt (net als GroenLinks) het scheldwoord ‘populisten’. Ze ziet ze als achterblijvers die niet met de moderniteit mee kunnen en daarom boos zijn. Het is een volkomen verkeerde analyse die verdeeldheid veroorzaakt. De verdeeldheid die Pechtold zegt te willen bestrijden, bestrijdt hij met de oproep om te denken zoals D66 denkt. We moeten optimistischer worden van Pechtold.

Optimisme
Een groeiend aantal kiezers is pessimistisch over de toekomst en ziet het hedendaagse beleid eerder als een bedreiging voor de samenleving dan een winst. Het maar verder uitvloeiend Europese beleid en de met de globalisering samenhangende geopolitieke beleidsargumenten, worden niet gedragen door de modale (en dat zijn de meesten) kiezer. Die heeft zo langzamerhand zijn bedenkingen bij het beleid waarbij de winstkansen voor de Nederlandse economie de belangrijkste drijfveer zijn. Hij ziet dat die ontwikkelingen in belangrijke mate bijdragen aan de uitholling van belangrijke waarden en normen.

Waarden en normen
Ze vormen het weeskind van de politiek die als het er op aankomt liever kiest voor winst en het bijbuigen van waarden en normen als dat noodzakelijk is om de winstkansen te vergroten. De wereld is gevuld met schandalen die grote verontwaardiging oproepen omdat ze een aantasting vormen van levende normen en waarden. Als D66 het serieus meent met het terugdringen van de verdeeldheid, ligt daar een grote kans. Een meer conservatieve benadering van normen en waarden en de aandacht voor de handhaving van normen en waarden is de belangrijkste trend in het politieke landschap. Ik voorspel dat Pechtold gaat struikelen over zijn beleid van het laatste decennium want, als ik me niet vergis bevinden zich onder zijn aanhang ook weldenkende mensen, die anders dan Pechtold, niet denken dat het redelijk en fatsoenlijk is om alleen maar ja te zeggen als het in het belang is van de beter verdienenden en hun daar aan verbonden inzichten.

Dubbelzinnigheid
De dubbelzinnigheid van Pechtold is wat mij betreft onverdraaglijk, juist vanwege zijn bijdrage aan het verspreiden van angst en aan de groeiende verdeeldheid. De stroming in het Westen waarvan de verkiezingsuitslag in Amerika een symptoom is, vormt een bedreiging voor de Pechtolds van deze wereld. Ze zien hierin het einde van de beschaving zoals we die kennen (Helen Mees), maar bedoelen eigenlijk dat hun wereld bedreigd wordt. Hun duiding van de Amerikaanse verkiezingsuitslag is arrogant en dubbelzinnig. Terwijl hun uitingen alleen de eigen beschermde wereld betreffen, doen ze het voorkomen alsof het voor de hele wereld geldt. Hun bedreigers heten ‘populisten’, een scheldnaam voor mensen die het anders zien dan het D66 van Pechtold.

---

Dit artikel verscheen eerder op Peter’s Blogboek