Het was een berichtje dat voorpaginanieuws zou moeten zijn. Dat was terecht, heel terecht geweest. Maar het kwam niet verder dan een of ander foodmagazine. Het blog ervan, althans. Overzien door de media, angstvallig genegeerd door de politici van alle gezindten. Want van armoe, echte armoe in Europa? Daarvan willen we immers niet weten! Liever graven we nog wat dieper in de zandbak die we zo graag presenteren als de grabbelton van de toekomst. Dat politici dat doen met hun grote snavels, teneinde niet te hoeven zien wat rondom hen steeds pijnlijker duidelijk wordt, tsja…

Herkennen wij echte armoede als we het zien? Ik vermoed van niet. Het zijn niet de mensen die met een pasje van de gemeente wekelijks met de auto een pakket mogen ophalen bij de voedselbank. Het zijn evenmin de zwervers die tegenwoordig weer door de straten dwalen – velen van hen zijn schizofrenen en andere moeilijk handelbare types waarvoor we niet langer volledige huisvesting willen financieren. Armoedig is het zeker, maar anders dan met maatschappelijke armoede heeft het niet veel van doen.

Echte armoe zijn de mensen die dagelijks op koopjesjacht zijn, en supermarkten als Aldi en Lidl afstropen teneinde de eindjes aan elkaar te knopen. In Nederland kennen we er daar maar weinig van, maar in Zuid-Europa zijn ze in opmars. En de grote bedrijven hebben het in de gaten, want ook aan arme mensen kan geld worden verdiend, alleen moet dat iets anders worden aangepakt dan we hier tot recentelijk gewend waren.

Jan Zijderveld – topman van Unilever Europa – vertelde in een interview met de Financial Times Deutschland over de nieuwe strategie van zijn bedrijf in Griekenland en Spanje. Heel rationeel, en juist daardoor huiveringwekkend voor wie het signaal op waarde weet te schatten. Unilever brengt sinds kort in genoemde landen een aantal van zijn producten in de kleinst mogelijke verpakkingen op de markt. Net zoals het bedrijf dat doet in Zuid-Oost Azië. Want ook aan producten die in de winkel maar een paar centen kosten kan goed worden verdiend, al moet het iets anders worden aangepakt dan we gewend zijn.

Want al is de verpakking voor veel van wat wij bij de super kopen relatief het duurste onderdeel, aan alles kan een mouw worden gepast. Zijderveld zegt:

“Als een Spanjaard gemiddeld nog maar 17 euro uitgeeft aan zijn boodschappen, dan kan ik hem geen wasmiddel verkopen dat de helft van zijn budget opslokt.”

Ook de Britse Telegraph (in Groot-Brittannie zijn geen verkiezingen) schreef hier eerder deze week al over. De krant citeert Van Zijderveld nog veel pregnanter:

“Poverty is returning to Europe,”

Dus worden de wasmiddelen in kleinere eenheden verkocht, van een paar cent per pakje. Veertig jaar geleden waren die ook in ons land op de markt, en op campings in Zuid-Europa zag je ze zo’n twintig jaar terug soms ook nog. Daarna verdwenen ze naar hotelkamers, want wij zelf waren financieel in staat veel grotere verpakkingen met ons mee te zeulen op vakantie. En ook de lokale Zuid-Europese bevolking ontdekte het gemak van een grote voordeelflacon op de rand van het doucheraampje.

De Duitse export naar EU-landen is afgenomen met 10,8%, al steeg de handel met Spanje desondanks. De vraag is echter voor hoe lang nog? Daarop anticiperen de bedrijven die levensmiddelen en dagelijkse gebruiksproducten maken nu dus al. Want de kracht van een multinational is het besef van wat de klant het liefst heeft. En als die klant liefst kleinere porties heeft omdat hij meer niet goed betalen kan, dan zorgt de producent daarvoor. Marktaandeel is op langere termijn voor veel bedrijven namelijk veel belangrijker dan de afzet van hoeveelheden.

Het is een pijnlijke constatering dat Europa op weg is aansluiting te vinden bij de marktomstandigheden van de zich ontwikkelende economieën. De stap van Unilever is een teken aan de wand.

Wen er maar vast aan. Want u zult wel moeten.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.