Gisteren kwam vanuit New York een langverwacht bericht. De Amerikaanse Fed kondigde een geldverruimingsprogramma aan: Quantitative Easing deel III, beter bekend als QE3.

Heel kort omschreven betekent dit dat de Fed tot het eind van dit jaar maandelijks 40 miljard dollar in de Amerikaanse economie zal pompen, teneinde de groei naar het gewenste niveau te jagen. Een kansloze operatie, die opnieuw een signaal is van de verwarde monetaire tijden waarin we leven.

Deze stap werd al enige tijd verwacht, aangezien de Amerikaanse centrale bank weinig over andere instrumenten beschikt om zoiets banaals als een groeiende werkloosheid te bestrijden, zodat de oplopende cijfers aan het arbeidsfront aangaven dat het moment suprême naderde. Voor de aandelenmarkten althans. Veel liquide middelen in omloop leidt tot stijgende beurskoersen, niet in het minst doordat er met dat geld iets gedaan moet worden.

Goud & olie
Insiders verwachten nu een stijgende goudprijs, en een olieprijs die op weg zal gaan naar de $150 per vat in maart, wat overigens ruwweg overeen komt met de verwachte goudprijs rond die tijd van circa $ 2250 per ounce. En inderdaad, dat die verwachte prijzen corresponderen is geen toeval, al mag het geen inflatie heten, aangezien de Amerikanen daar andere indicatoren voor hanteren.

En gaat dat dan lukken, dat aanjagen van de economie? Welnu, zoals de afkorting al aangeeft, is QE3 de derde poging die de Fed doet.Op 25 november 2008 werd QE1 gelanceerd, met het volgende begeleidende commentaar:

This action is being taken to reduce the cost and increase the availability of credit for the purchase of houses, which in turn should support housing markets and foster improved conditions in financial markets more generally.

QE2 kwam op 3 november 2010:

Information received since the Federal Open Market Committee met in September confirms that the pace of recovery in output and employment continues to be slow. Household spending is increasing gradually, but remains constrained by high unemployment, modest income growth, lower housing wealth, and tight credit. Business spending on equipment and software is rising, though less rapidly than earlier in the year, while investment in nonresidential structures continues to be weak. Employers remain reluctant to add to payrolls. Housing starts continue to be depressed. Longer-term inflation expectations have remained stable, but measures of underlying inflation have trended lower in recent quarters. …

To promote a stronger pace of economic recovery and to help ensure that inflation, over time, is at levels consistent with its mandate, the Committee decided today to expand its holdings of securities. The Committee will maintain its existing policy of reinvesting principal payments from its securities holdings. In addition, the Committee intends to purchase a further $600 billion of longer-term Treasury securities by the end of the second quarter of 2011, a pace of about $75 billion per month.

Afijn, u ziet het al. Dezelfde woorden, hetzelfde resultaat. Nada. En hoewel het Amerikaanse GDP wel steeg, was dat geen reden voor blijdschap. Want die groei was geen groei, maar bijschenken. Bezie de volgende grafiek:

En vergelijk die met deze:

Opvallend, nietwaar? De eerste betreft de omvang van de balans van de Fed (grof gezegd, toename is de geldverruiming, tot $4 biljoen eind 2012), terwijl de tweede het toenemende percentage van de balansomvang van de Fed afzet tegen de groei van het Amerikaanse GDP. Wat dit bewijst, is dat er geen groei is. Alleen de omvang neemt toe, met dezelfde hoeveelheid geld (waarde is in deze kwestie niet langer de juiste term) als waarmee zij werd ‘versterkt’.

Dat de euro prompt reageerde met een stevige stijging, tot $1.30,  was logisch. Pech voor Draghi en de ECB dat het aangekondigde opkoopprogramma van de ECB voor perifeer schuldpapier van vorige week, woensdag door het BVG in Karlsruhe werd afgeschoten. Niet alleen was dat een prima middel geweest om ongemerkt zelf meer cash op de markt te gooien om de wisselkoers met de dollar constant te houden, maar tegelijkertijd zal voor de markten nu ook onomstotelijk vast komen te staan, dat het BVG inderdaad de ECB in haar handelen heeft beperkt, zoals ik gisteren al liet zien.

De Spaanse bailout is aanstaande
Uiteindelijk kan dit alles alleen maar leiden tot grotere druk op Spanje en Italië. Dat lijkt de ECB zich te realiseren. Het laatste nieuws uit Cyprus, waar dit weekend de EU-ministers van Financiën bijeen zijn, is dat de ECB Spanje zal dwingen toezicht van het IMF te accepteren bij de steunoperatie van 300 miljard euro die nu wordt voorbereid. Let wel: het mag nog steeds geen bailout heten. Volgens het Financieel Dagblad van vandaag wil de ECB van begin af aan betrokkenheid van het IMF, om te voorkomen dat Spanje vergelijkbare vertragingstactieken gaat gebruiken als Griekenland. Het FD schrijft:

De ECB werkt een raamwerk uit voor het nieuwe programma voor de opkoop van staatsobligaties en daar hoort strikt toezicht van het IMF bij.

Middels het IMF hoopt de ECB zo een vinger aan de pols te houden, al zijn zowel Spanje, als Italië en Frankrijk tegen deze maatregel. Deze ramkoers van de ECB met Club Mediterranee nu toont dan ook dat de beleidsmarges de afgelopen drie jaar compleet opgesoupeerd zijn.

De Spaanse bailout die nu wordt voorbereid, zal de Spaanse regering aan handen en voeten binden. Het wordt heel interessant om te zien hoe zij daarop reageren zal, aangezien premier Rajoy zijn politieke prestige (en mogelijk zijn politieke leven) lijkt te hebben verbonden aan zijn vermogen het IMF buiten de Spaanse deur te houden.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.