Mensen hoeven niet blij te zijn met datacenters, maar ze hebben die doosgebouwen volgestampt met servers hard nodig. In de huidige data-economie zijn ze essentieel. Met even veel datacenters als Zimbabwe ligt de Nederlandse economie straks gewoon op zijn kont.

De discussie over ons dicht met datacenters en mensen bevolkte land beleefde vorige week een populistisch hoogtepunt in de gemeenteraad van Zeewolde, vanwege de beoogde vestiging van de hyperscale van Meta (Facebook) op 166 hectare grond, met torens van 70 meter hoog. Daar komt één van de grootste datacenters van Europa in hun achtertuin, die twee keer zo veel stroom gebruikt als de hele stad Amsterdam.

De hoog oplopende gemoederen overstijgen Facebook en Zeewolde. Het binnenhengelen van buitenlandse datacenters is 2,5 jaar geleden vastgelegd in de Ruimtelijke Strategie Datacenters, want concurrentiekracht. Deze ‘routekaart’ van Economische Zaken voorspelt dat de zoemende pakhuizen in 2030 zo’n 12 procent van de Nederlandse stroom opsouperen. Waarbij de rijksoverheid zich enerzijds verschuilt achter de decentrale aanpak en anderzijds in achterkamers voorrang op het stroomnetwerk afdwingt, zonder dat de Kamer hiervan wist.

De ophef is echter lichtelijk ridicuul wanneer we met een economische blik naar Nederland kijken. Het is 2021 mensen: digitale dingen zijn eenvoudig niet meer weg te denken uit de economie. Grote en kleine bedrijven, de overheid, clubs, verenigingen, consumenten, producenten en dienstverleners hebben allemaal data-verbindingen en -opslag nodig om te kunnen werken, recreëren, communiceren en te consumeren. Toegang tot het internet is inmiddels zelfs een grondrecht. Voor de concurrentiepositie van Nederland is een hoogwaardige ICT-infrastructuur onontbeerlijk.

Iedereen gebruikt steeds meer data en dankzij onze goede connectiviteit kan de Nederlandse economie via fijnmazige online verbindingen (thuis)werken, winkelen en leren. Daarbij wil elke consument streamen en op sociale media actief zijn. Bovendien kunnen sleuteltechnologieën als kunstmatige intelligentie en het ‘internet of things’ niet zonder de cloud. Als u dacht dat die zich ergens in de lucht bevindt: nee, de hardware daarachter is gesitueerd in die vermaledijde datacenters. Het heeft geleid tot een datacenter-sector waar tegenwoordig al 11.000 m/v/x werken en waar (in)direct iedereen gebruikt van maakt die werkzaam is in de digitale economie. We willen bovendien allemaal appen, facebooken, googelen, zoomen, duizenden foto’s opslaan en onbeperkt streamen. En dat wordt alleen maar meer.

Dat kost relatief veel stroom maar datacenters worden er steeds zuiniger mee, wat overigens ook geldt voor de software waarop deze industrie industrie draait: minder programmeerregels (low code) in de computer hebben ook minder elektriciteit nodig, men doet er alles aan om het zo zuinig en groen mogelijk te doen. Dit blijkt elk jaar onder meer uit publicaties van de Nederlandse overheid en uit de monitoring door het Internationaal Energie Agentschap, dat in 10 jaar tijd nauwelijks groei in energieverbruik zag van datacenters wereldwijd. Een bijkomend voordeel is dat datacenters energie besparen in de vorm van bijvoorbeeld minder afgelegde reiskilometers.

De olifant in de kamer is dan ook niet het stroomgebruik van datacenters, maar de onder druk van groen en klimaatbeleid rampzalig uitpakkende energiepolitiek van de achtereenvolgende kabinetten Rutte en de EU: we hebben (bijna) gas tekort, het land staat vol met windturbines en zonnepanelen (die rond deze tijd vrijwel nul produceren), (relatief schone) kolencentrales worden afgebouwd, bomen worden massaal opgestookt en kernenergie stuit nog steeds op veel onzinnige obstakels.

De simpelste oplossing zou zijn om lege ruimte in Groningen bijvoorbeeld te benutten om een of twee kleine modulaire kerncentrales neer te poten, doe er een vierkante kilometer datacenters bij en het geheel staat gebroederlijk te brommen en te zoemen voor de komende vijftig jaar tot zeventig jaar. Met tevens als voordeel dat de digitale infrastructuur van Nederland voorlopig weer up to date is, dat de data onder de Nederlandse jurisdictie vallen en dat er met opslag van data en verkeer wellicht nog een centje kan worden bijverdiend. En misschien nog wat dorpen en steden in het noorden aansluiten op deze goedkope, betrouwbare en CO₂-vriendelijke energiebron en boerenlandschap aanleggen in de omgeving.