In de kabinetsformatie schijnt te zijn afgesproken dat de Nederlandse jeugd tijdens hun schooljaren minstens eenmaal de Nachtwacht in het Rijksmuseum moet bezoeken, alsmede de Tweede Kamer. Een bijspijkercursus Cultuur en Integratie, met andere woorden.

Hoe goed bedoeld en toch wel zinnig ook: ik blijf me afvragen wat dit toe moet voegen aan het reguliere onderwijs. Wat men hier beoogt is iets dat in zekere zin al op scholen zou moeten worden bijgebracht. Deze excursie is niet anders, kàn niet anders, zijn dan een illustratie bij een verhaal. Een bekend verhaal. Als dat verhaal niet al bekend is, komt het in het luchtledige te hangen.

Scholieren moeten minstens één keer tijdens hun schooltijd het Rijksmuseum en de Tweede Kamer bezoeken. Dat hebben de onderhandelaars van de VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgesproken, meldt De Telegraaf.
De bezoeken zijn volgens de krant onderdeel van een breder cultuurpakket, waar ook extra aandacht voor de grondwet en het Wilhelmus deel van uitmaken. Het pakket moet leerlingen op een positieve manier bijspijkeren over de Nederlandse identiteit, schrijft de krant.

Zoals het hier beschreven wordt is het dus een zinloze exercitie. Ongetwijfeld zullen de formerende onderhandelaars er een beter gevoel aan over houden, maar het is niet meer dan de opmaat naar een begin. D66 kan tevreden zijn, want hier wordt niet het herstel van een herkenbare nationale identiteit geschilderd. Zoals het hier wordt geschetst is het niet meer dan een doodgeboren kindje.

Waar het de pijlen op richt is opnieuw dat (niet-bestaande?) cultuurmarxisme, dat er sinds de jaren zestig voor heeft gezorgd dat docenten zelf mochten weten hoe ze hun leerlingen de essentie van het vak geschiedenis bijbrachten. Dat was overigens een erfenis van de schoolstrijd: de periode dat je leerlingen van scholen kon identificeren aan de hand van de vraag waar eigenlijk de 80-jarige oorlog over ging. Kinderen van katholieke, protestantse en openbare scholen hadden hierop drie elkaar uitsluitende antwoorden beschikbaar, en het is de ironie der geschiedenis dat nu juist die diversiteit exemplarisch werd voor de Nederlandse identiteit. De opmars van de door cultuurmarxisten aangezwengelde weerbarstigheid in het onderwijs maakte dat na 1970 nog eens stukken erger.

Zoiets los je niet op met een bezoekje aan de Nachtwacht. Overigens al helemaal niet met de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Voor goed geschiedenis onderwijs is een basis vereist, en die basis is heel ordinair: kennis. Net zo goed als het voor degelijk wis- en natuurkundeonderwijs onontbeerlijk is dat je kunt rekenen. Even zo goed dat je voor goede journalistiek netjes Nederlands schrijven kunt, en deugdelijk hebt leren redeneren.

Om hier nu een litanie te houden over wat er mis is met het onderwijs lijkt me wat over de top, maar ik zou het willen illustreren met een verslagje van mijn eigen bezoek aan de Tweede Kamer tijdens mijn schooljaren. Onze geschiedenislerares had zo haar eigen ideeën over voor wie dat zinvol was, en van onze HAVO-klas van 25 werden er al op voorhand 17 (waaronder alle meisjes op één na) bedacht met een vrije middag: ze mochten niet mee. De blije reacties illustreerden hoe verstandig dit was geweest. Met negen mensen met de tram was te doen, maar geenszins een gemakkelijke expeditie.

In de Tweede Kamer bekeken we het debat over de invoering van de OV-jaarkaart – waarover toen net werd gedelibereerd – als vervanger voor alle diverse kaartsystemen die tot dan toe bestonden. Het was zeldzaam oninteressant, hoewel ik erg blij ben dat ik de oude groene bankjes nog gebruikt heb zien worden. Ik heb in die oude zaal een paar jaar terug tijdens een borrel kunnen rond lopen, en o wat was het klein en bekrompen. De toenmalige publieke tribune was geschikter voor de balkonsc1ene van Romeo en Juliet.

Leuk maar zinloos dus. Zo zal het ook gaan met de verplichte bezoeken aan het Rijksmuseum, en je kunt er vergif op innemen dat het Rijks enorm gaat steigeren na de te verwachten beschadigingen aan kunstwerken die komen zullen. Hoe de Tweede Kamer zal reageren is minder zeker, maar dat men er na een tijdje wel genoeg van hebben zal staat voor mij vast. Het lijkt me zinvoller om – à la Gramsci – te pleiten voor een verplicht bezoek van aanstaande leraren aan Nachtwacht en Tweede Kamer, en na hun aanstelling regelmatig te controleren wat hun leerlingen daarvan uiteindelijk meekrijgen. Losse bezoekjes die in het luchtledige komen te hangen zijn eerder contraproductief.