De leider van de Duitse CSU, de Beierse zusterpartij van Angela Merkels CDU, is woest over Merkels onwil een koerswijziging te overwegen. Morgen gaat hij op audiëntie in Berlijn.

Horst Seehofer, partijchef van de CSU, keert zich feller tegen het vluchtelingenbeleid van bondskanselier Merkel dan ooit tevoren.

Zelfs de NOS begrijpt dat het menens is. Iedereen, eigenlijk. Merkels afwijzen van elke mogelijke andere koers is niet alleen stijfkoppig, maar tevens een afwijzing van iedere verantwoordelijkheid. Want de politici die opdracht gaven de grenzen open te zetten zijn daardoor de eerstverantwoordelijken voor wat hun eigen burgers ervan te lijden krijgen. Niet medeverantwoordelijk, maar eerstverantwoordelijk.

Seehofer begrijpt dat. Als minister-president van Beieren heeft hij niet alleen te maken met die instroom, maar ook met de druk van het meest conservatieve volksdeel van Duitsland. Beieren is economisch de Duitse motor, en de christendemocratie in haar meest pure vorm leeft er als nergens anders. Dat houdt óók in, dat de Beieren de instroom aanvankelijk met een zekere welwillendheid bezagen, maar daarvan is niets meer over. Seehofer zal te zijner tijd ook in zijn eigen staat het beleid moeten verdedigen. Kenmerkend detail: het waren CSU-politici als Seehofer die de CDU in Saksen-Anhalt in de aanloop naar afgelopen zondag als sprekers vroeg, in een desperate laatste poging de afkalving door het asielfiasco te kunnen keren. Dat dat niet baten mocht is bekend, maar het is een voor de politieke situatie bijzonder kenmerkend feit.

Seehofer dreigde eerder al met een gang naar het Constitutionele Hof in Karlsruhe.

“Het kan toch niet zo zijn dat na een verkiezingsuitslag als deze het antwoord aan de bevolking is: alles blijft zoals het was?” Seehofer is verbijsterd door de verzekering van Merkel, gisteren, dat ze haar politieke koers niet zal wijzigen.

Het is een kenmerkende reactie van een ervaren politicus. Eerst iets aankondigen, pas daarna bekijken wat dat zal moeten inhouden. Desondanks is dat geen slechte aanpak – alleen wordt steeds duidelijker dat dit een aanpak is die door de regerende elite te weinig wordt waargemaakt. Dat hij spreekt over een politieke aardverschuiving afgelopen zondag, toont zijn begrip voor het risico van zijn èn Merkels partijen.

Politieke verschuivingen op links gaan gewoonlijk over ideologie, op rechts zijn in Duitsland nooit andere dan protestpartijen gesignaleerd. De AfD maakt dat anders. Dit is een partij die wel degelijk het ideologische potentieel heeft om de in Duitsland als rechts ervaren CDU en CSU politiek de loef af te steken als het gaat om ‘rechtsheid’. Dat Seehofer zich dat meer bewust is dan Merkel is gezien zijn eigen ideologische geaardheid onvermijdelijk. En daarom iets dat voor Merkel reden zou moeten zijn goed naar zijn adviezen te luisteren.