Warna Oosterbaan, journalist van de Volkskrant interviewde 6/2/10 Astrid Scholtens van de afdeling crisisbeheersing en fysieke veiligheid aan de Vrije Universiteit van Amsterdam.

Scholtens is gepromoveerd wiskundige en houdt zich bezig met de organisatie van de hulpverlening in crisissituaties.

Ze had geconstateerd dat de ingewikkelde commandostructuur waar de Rotterdamse burgemeester Aboetaleb en zijn politiechef over struikelden eerder een belemmering dan een steun voor de hulpverlening zijn geweest. In crisissituaties moeten mensen vooral doen wat ze gewend zijn te doen. Ambulancepersoneel moet gewonden verzorgen, de politie moet orde handhaven en de brandweer moet branden blussen. Commandoposten om daar opdrachten voor te geven voegen niets toe. Crisissen worden het beste bottom up en niet top down bestreden, als er tenminste organisaties zijn voor wie dat dagelijks werk is.

Val mensen op zo’n moment vooral niet lastig met opdrachten van burgemeesters en politiechefs. Dat zijn in dit soort werk amateurs. Ze zijn ongeoefend en dat kan ook moeilijk anders. Ze kunnen daarom geen eigen bijdrage leveren aan de oplossing van crisisproblemen. Laat bestuurders en politici maar doen wat ze wel goed kunnen: het publiek gerust stellen en informatie verzamelen die ze dan weer door kunnen geven aan het publiek en aan andere autoriteiten.

Ik vond die conclusie van Scholtens voor de hand liggend, zoals resultaten van wetenschappelijk onderzoek dat zo vaak zijn, achteraf tenminste. Wat Scholtens opviel is dat de politici en bestuurders niet blij waren met haar resultaten maar haar verbazing was waarschijnlijk gespeeld. De betrokkenen worden door het publiek aansprakelijk gehouden voor de gevolgen van rampen en wie aansprakelijk is moet immers ook in kunnen ingrijpen als dat nodig is. Vandaar die commandostructuur en dat onbehagen als iemand constateert dat die er niet toe doet in een crisis.

Die structuur is er in wezen omdat we het nodig vinden dat we door zichtbare mensen worden bestuurd. In werkelijkheid kan dat natuurlijk niet. Al die burgemeesters en ministers en Kamerleden doen alsof ze Nederland besturen, maar in werkelijkheid worden we geregeerd door grote groepen anonieme beambten. Die zouden inderdaad beter verantwoording horen af te leggen dan ze dat tegenwoordig doen en transparanter moeten zijn georganiseerd, maar daar is geen commandostructuur voor nodig. Een bottom up organisatie en inzichtelijkheid via het internet, dat zou een hele hoop schelen.

Als de politieke hoofden van Jut weten wat de echte bestuurders in werkelijkheid doen, dan kunnen zij het publiek op de hoogte houden en de noodzakelijke uitleg geven. Daarnaast kunnen zij in voorkomende gevallen tussen de echte bestuurders arbitreren.

Dat is niet niets, al is het heel iets anders dan het publiek denkt dat er gebeurt. Het is in elk geval meer dan het louter spelen van spelletjes voor dames en heren in Den Haag. Dat is waar het publiek de politiek van verdenkt.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Ton Kasdorp.