Je kan je afvragen: is dat wel een ding in Vlaanderen? Ja! Zoals jonge conservatief Gilles De Moor opmerkte, is er een romantische mythe ontstaan van een homogene Verlichting. De realiteit is dat er meerdere vormen van Verlichting waren (Brits, Amerikaans en Frans-Continentaal), zoals ik in een eerdere blog betoogde. Toch wordt vandaag naar die mythische Verlichting verwezen als oorsprong van onze democratie.

Nochtans is dit historisch dubieus: de democratie is pas gekomen tijdens het modernisme en dat zelfs pas na WOI. Verlichtingsdenkers waren niet zo extreem happig op democratie, tot in de 20ste eeuw was het cijnskiesrecht (of simpelweg enkel maar stemrecht voor de adel) common practice. Het volk was te dom om te kunnen beslissen over zwaarwichtige zaken als het algemeen belang. Het was pas met de opkomst van het socialisme (ja, socialisten waren de eerste populisten!) en de arbeidersbewegingen dat hierin verandering kwam. Je kan zeggen dat de democratie voornamelijk een modernistisch project is, eerder dan afkomstig van de Verlichting.

De mythevorming rond de Verlichting wordt door alle partijen onderschreven, maar N-VA is diegene die het meest hier naar verwijst. In het openingscollege van de UGent sprak Bart De Wever hoe de Verlichtingswaarden als kompas moeten dienen voor de Europese migratie- en integratiepolitiek. De nieuwkomersverklaring, opgesteld door Theo Francken en Etienne Vermeersch, is gestoeld op de Verlichtingswaarden. In een liberaal-democratie, zijn de Verlichtingswaarden de enige houvast om daarrond een gemeenschap te bouwen dat een partijbrede consensus heeft.

Net zoals de kilt van de Schotten, zijn de Verlichtingswaarden een “constructie” om te kunnen omgaan met snelle sociale veranderingen (massa-immigratie, islamisering, terrorisme) en verlies van vorige houvasten (autoriteit en het geloof). Constructie is een sterk woord, ik zou het eerder een vorm van memory bias op grote schaal noemen. Het collectief geheugen is net als een echt geheugen geen accurate weergave van de geschiedenis maar eerder een vaag emotionele kennis van historische gebeurtenissen. Het is vatbaar voor valse herinneringen, recall bias, confirmation bias en illusion-of-truth effect. Zoals Eric Hobsbawn dat deed, zal men over 100 jaar stellen dat de Verlichtingswaarden niet op historische feiten is gebaseerd maar ad-hoc gefabriceerd is door de verwarrende tijden van aliënatie en normvervaging.

Neotradities bevrijden het conservatisme van het eerder statische karakter en de ouderwetse reputatie van tradities. De conservatief kan op basis van maatschappelijke consensus en noodzaak neotradities verdedigen, verwerpen of terug tot leven wekken. Noties als reactionair of revolutionair worden dan relatief. Elke generatie van conservatieven kan het kaf van het koren scheiden en kiezen welke neotradities ze willen doorgeven of niet. Dat maakt conservatisme meer evoluerend met de tijd en de tradities, waarden en normen een dynamisch gegeven, overeenstemmend met de realiteit.

De expliciete bedoeling van neotradities is om bij elke generatie de cultuur te vernieuwen door oude, corrupte en tirannieke tradities te verbranden. Een belangrijke caveat is dat de conservatieve dit niet lukraak doet maar behoedzaam. Het is niet de bedoeling dat neotradities een modeverschijnsel wordt, veranderen om te veranderen. Dat leidt tot relativisme. Neotradities gaan over generaties, niet over steekvlampolitiek.

Aan de andere zijde dient de conservatieve voeling te hebben met wat er leeft in de samenleving en een open blik te hebben voor nieuwe tradities. Jeugdige conservatieven zijn daarvoor uitstekende kandidaten. Ouderen hebben de neiging te verkalken in hun gewoonten en die open blik te verliezen. Van ouderen moet je dus niet verwachten dat zij de heldenrol vervullen waarover Jordan Peterson sprak. Dat betekent niet dat je zomaar richting ouderen moet stampen zoals progressieven dat doen, de ouderen hebben ervaring en kunnen je dingen aanleren. Een kritisch doch luisterend oor is noodzakelijk.

Er zullen conservatieven zijn die niet willen meestappen in dit verhaal, die willen vasthouden aan het klassieke concept van tradities. Het neotraditionalisme is een grote toegeving aan de progressieven: men wijst nieuwe tradities, waarden en normen (bv. acceptatie van homo’s) niet instinctief af maar laat de mogelijkheid open na zorgvuldig toetsing aan het voorzorgsprincipe deze te accepteren en te incorporeren in de cultuur. Voor de traditionalist is elke traditie die verdwijnt een verlies, terwijl voor de neotraditionalist dit de geboorte van een nieuwe traditie kan betekenen. Dat is een verschuiving in Gestalt dat je niet kan minimaliseren.

Een laatste tegenwerping is dat de flexibelere neotradities minder reëel zijn dan echte tradities. Zo werkt de mens niet. Neotradities zijn “sociale feiten” en deze zijn zo waar als 1 + 1 = 2 binnenin de sociale context waar deze neotradities zich plaatsvinden. Niet alles wordt als neotraditie aangenomen, sommigen worden makkelijker gefixeerd dan anderen. Aan de basis liggen complexe sociale interacties en psychologische mechanismen. Het is zeker geen kwestie van machtsrelaties, zoals sommigen marxistische sociaal-constructivisten beweren.

De traditionalistische en de neotraditionalistische visie op cultuur zal waarschijnlijk een wig drijven binnenin het conservatisme. Een afscheiding van de neotraditionelen is onafwendbaar. Dit is een eerste reden voor jonge conservatieven om onder de vlag van conservatiefdemocratie (of een andere naam) te gaan varen.

Religie, natuurwet en Darwin
Meer en meer jonge conservatieven verzetten zich tegen het enten van het conservatisme op religieuze gronden. Zoals ik in mijn eerdere blog stelde, heeft de samenleving een seculariseringsproces doorgelopen. Oude conservatieven daarentegen zijn vaak nog wel katholiek en roepen katholieke argumenten in. KVHV is een goed voorbeeld: “Ook vanuit Katholiek oogpunt is dit fenomeen [geslachtsverandering] niet wenselijk.”

Er treedt dus een communicatieprobleem op. Jonge conservatieven zijn vaak atheïstisch of slechts cultureel christen, en kijken eerder met een wetenschappelijke geest naar fenomenen als transgenderisme en proberen dit te verzoenen met het conservatief kader. Dit brengt problemen met zich mee.

Zoals Jordan Peterson opmerkte is de cultuur die wij normatief achten gebaseerd op het abstracte idee van een God waarvan elk individu geacht te worden een deel van het goddelijke in zich te dragen. De simplistische visie van de New Atheists is dat alle religies een stomme collectie van bijgeloof en breinparasieten is en dat we religie kunnen vervangen door een zelf-uitgevonden, rationele levensbeschouwing. Als we zoals de New Atheists simpelweg onszelf doen geloven dat we de religieuze tak waarop we zitten kunnen afzagen en verwachten dat onze cultuur in de lucht gaat blijven zweven, dreigen we een zeer harde landing te maken, tot in de metaforische hel. We zullen hoe dan ook ons religieus verleden moeten verzoenen met onze wetenschappelijke kennis.

Daarop voortbouwend geloven conservatieven in een natuurlijke orde of natuurwet. Zoals Russel Kirk het stelde: “First, the conservative believes that there exists an enduring moral order. That order is made for man, and man is made for it: human nature is a constant, and moral truths are permanent.” Het veronderstelt dat de moraal en het recht is onderworpen aan regels die onafhankelijk van de overheid en universeel geldend zijn. Die regels vloeien voort uit de menselijke natuur, uit de natuurlijke aard der dingen, met de christelijke notie dat God de mens heeft geschapen met een welbepaald doel, en dat we enkel maar dat doel moeten achterhalen om te weten wat goed is. Een van de kernbevindingen is dat de mens een rede heeft die het kan gebruiken om te weten wat goed is, dat de mens gelijk is geschapen en dat “life, liberty and property” (Locke) of “life, liberty and the pursuit of happiness” (Jefferson) de fundamenten zijn van een goede samenleving. Laten we dit het theologisch natuurwettelijk denken noemen.

Dat werkte perfect, tot Darwin kwam en het hele creationistische verhaal ontkrachtte. Natuurlijke selectie stelt dat er geen groot plan is, geen doel, nada. Hoe kunnen conservatieven zaken als ongelijkheid, hiërarchie en telos nog verantwoorden? Andersom, onze mensenrechten zijn gebaseerd op natuurrechtelijke noties. Zonder die natuurwettelijke notie zijn het niet meer dan menselijke producten die zoals alle andere rechten veranderlijk zijn en bestaan bij gratie van een welwillende overheid (heden in vele landen een probleem). Liberalen nemen dit probleem maar weinig serieus.

Naturalisme vs. moralisme
In het verleden werd misbruik gemaakt van (foute) kennis van het darwinisme om vreselijk beleid te legitimeren. Wie vandaag de natuur inroept om onze moraal en ons rechtssysteem op te baseren, krijgt het verwijt aan een naturalistische dwaling te maken. Het is bon ton te zeggen dat ethiek onafhankelijk is van de natuur.

Volgens deze zienswijze is er de wetenschap, dat zakelijk en beschrijvend is, en religie/filosofie, dat betrokken en waardeoordelend is. Men gelooft zelfs dat ethiek onze menselijke natuur dient te overstijgen. Wij als rationele mensen kunnen onze profane gevoelens van machtshonger, lust, barbarij en tribalisme transcenderen. Volgens hen zijn er reële objecten, gebrekkig en vergankelijk (een schilderij, een tafel) en ideale objecten, perfect en eeuwigdurend (het Mooie, het Goede als dusdanig). het eerste kan slechts het tweede imiteren (een schilderij is mooi, een tafel is goed). Dit Platonisch ideaal van het Goede stelt dat we het Goede kunnen weten door filosofisch te redeneren. De ideale staat imiteert het Goede en wordt geregeerd door de filosoof-koning.

Veel zullen hiermee eens zijn (en u, beste lezer, waarschijnlijk ook) maar weinig begrijpen de implicaties. Men ontkoppelt ethiek van de realiteit, zodat ethiek een puur rationeel construct is dat zweeft in het luchtledige. Platonisch denken is in essentie utopisch: het heeft een ideaal in vooruitzicht en streeft ernaar in realiteit deze te benaderen. Het raakt daardoor verstrikt in de eigen filosofieën. Platonische transcendantalisme, rationalisme, utopisme: het is allemaal dezelfde denkstroom. De uitkomst is dezelfde: totalitarisme.

Idem dito met recht. Er is het idee dat rechtspraak totaal ontkoppelt is van rechtvaardigheid. Dit heeft ertoe geleid dat rechtspraak een procedurele kwestie is: hoe wordt het bewijs verzamelt en is het bewijs overtuigend. Gehaaide advocaten zoals Sven Mary gebruiken procedurefouten (die onvermijdelijk zijn in een complex rechtssysteem als de onze) om hun cliënten vrij te krijgen. Als rechtvaardigheid niet meer is dan het volgen van de procedures, dan vergeet het het allerbelangrijkste: het menselijke. Rechtvaardigheid gaat om proportionele reciprociteit. Je doet iets fout en je wordt gestraft dat proportioneel is met de fout. De straf dient zowel als een verlossing voor de slachtoffer(s) en als boetedoening voor de dader. Zonder die toetsing met de realiteit van het menselijk zijn is ethiek en recht niet meer dan totalitarisme. Dan wordt rechtspraak totalitair.

Dat is waarom Aristoteles, Plato’s leerling, het Platonisch ideaal verwierp als het hebben van geen empirische basis. Nee, ethiek is gegrond in de menselijke sentimenten (i.e. moraal is een zintuig, een intuïtie van de mens, we voelen wat goed is), in het innerlijke van de mens. We dienen dit slechts experimenteel te onderzoeken en de bevindingen toepassen. Ethiek wordt dan een kwestie van gedrag en attitude, een zeer praktische filosofie. Het was lang gedacht dat een ethisch persoon diegene was die bepaalde deugden had gecultiveerd. Plato heeft de vier kardinale deugden vermeldt maar Aristoteles werkte het echt uit tot een ethisch systeem. De rationalisten van de Verlichting keerden eerder terug naar het Platonisch idee dat ethiek een filosofische kwestie is van weten en minder doen. De gevolgenethiek van Jeremy Bentham en de plichtenethiek van Kant en andere rationele ethische theorieën vloeien hieruit voort.

De moderne wetenschap heeft bijna 160 jaar na de publicatie van Darwin’s magnum opus Aristoteles gelijk gegeven. Steven Pinker in The Blank Slate stelde vast dat het tragisch mensbeeld van het conservatisme meer overeenstemming heeft met de realiteit dan het utopisch mensbeeld van het progressivisme. Jonathan Haidt stelde in The Righteous Mind dat sentimentalisten als Hume bij het rechte eind hadden over de menselijke moraal. Beide maakten deze claims op basis van de evolutie van de menselijke natuur.

De echte reden waarom het sentimentalisme verkeerd is, ligt niet in het moreel naturalisme, maar de moralistische dwaling. Wat wij empirisch aannemen voor waar of vals is gebaseerd op ideeën die wij hebben van wat waar is of vals. Ik draai dus de redenering om: de naturalistische dwaling is gevaarlijk omdat we nooit objectief de natuur kunnen beschrijven want de beschrijving ervan is normatief geladen. De wetenschap dient slechts als middel om de eigen vooroordelen te bevestigen. Een racistische nazi gebruikte wetenschap om zijn racisme te bevestigen, niet om de werkelijkheid accuraat te beschrijven. Conservatieven weten dat het individueel denken feilbaar is en de individuele mens corrupt is, we kunnen dus niet blind de Aristoteliaanse sentimentalisten en empiricisten nalopen omdat het wetenschappelijk proces niet feilbaar is. Thomas Kuhn wist dat wetenschappelijke paradigma’s veranderlijk zijn.

Bovendien kan het sentimentalisme ontsporen in een vorm van passionele slavernij. Als sensatie het enige criterium is om te bepalen wat goed is (sensualisme), waarom zou je niet laten leiden door materieel, seksueel of andere vormen van genot? Onze samenleving is al gedreven door geluk. De afwezigheid van geluk wordt problematisch, ziekelijk beschouwd. Het consumentisme wordt gedreven door genotsvervulling maar maakt ons niet gelukkig, in tegendeel.

We zitten dus in een patstelling: beide zienswijzen leiden onherroepelijk naar het pad van het zelfvernietiging. Is er een uitweg?

Avengers en het abstracte ideaal
Jordan Peterson gelooft van wel. Het vergt alleen een atypische blik naar religie. Jordan Peterson gelooft dat wij de Bijbel niet letterlijk mogen interpreteren als waargebeurd, maar eerder dienen te bekijken als metaforische verhalen die de lezer iets existentieel willen duidelijk maken. De Bijbel draagt verscheidene levenslessen met zich mee (een aantal bespreekt hij in zijn nieuwe boek). Jordan Peterson heeft voorgenomen in zijn Bijbellessen de Bijbelverhalen op een psychologische manier uitleggen zodat zelfs atheïsten er de merites ervan kunnen inzien.

Peterson stelt dat God slechts het idee is van het abstracte ideaal (voor meer informatie verwijs ik naar een eerder gemaakte blog). Dit abstract ideaal vertelt hoe je dient te leven op een symbolische wijze. Wat betekent dat? In de podcast van Joe Rogan heeft Jordan Peterson dit uitgelegd met een recent voorbeeld: superheldenfilms. Superheldenfilms zijn enorm populair onder mannen. Neem de Avengers, het is een absolute kaskraker. Waarom?

De Avengers is een team van superhelden. De superhelden zijn eigenlijk psychologisch gezien (half)goden. Elke held heeft zijn goede en slechte kwaliteiten. Iron Man is een genie die niets anders wilt dan door technologie de mensheid te verbeteren. Maar hij raakt vaak verblind door zijn eigen ambitie en creëert een monster dat bijna de wereld vernietigde (Avengers: Age of Ultron). Captain America is een rechtschapen man met een sterk gevoel van rechtvaardigheid. Maar zijn morele superioriteit verblindt hem en maakt dat hij zich niet wil schikken naar een hogere autoriteit. Daardoor verdeelde hij de Avengers (Captain America: Civil War).

Je kan dus één god als voorbeeld stellen maar omdat elke god op zijn manier corrupt is, is dit geen oplossing. Wat we dus zoeken is een abstracte held die een combinatie is van alle superhelden. Die held is voor de Mesopotamiërs Mardoek, voor de Egyptenaren Horus en voor de christenen Jezus. Alle drie zijn dat omdat zij een zeer helder zicht hebben op de wereld en hun ideeën kunnen uitdrukken in waarheidsgetrouwe spraak.

Je moet je laten leiden door deze helden. Ik bedoel niet letterlijk dat zij als een filosoof-koning het volk moeten leiden. De abstracte held is gedissocieerd van een concrete held. Dit is ten eerste omdat individuen met veel macht corrupt geraken. Jezus wou niet de leider zijn maar een leidersfiguur. Ten tweede, wanneer leiders sterven, dan sterft alles wat ze hebben opgebouwd met hen. Wanneer leidersfiguren sterven, blijven hun idealen voortbestaan.

Mardoek, Horus en Jezus zijn allen profetische figuren. De lijn die door het Oude Testament gaat is dat de staat van Israël opklimt naar een machtspositie en corrupt wordt. Elke keer is er een profeet die zegt: je bent vergeten dat je je moet laten leiden door God (of het bovengeschikte principe, als je dat comfortabeler vindt). Ze negeren het en de staat stort ineen in chaos, tot het moeizaam zichzelf opbouwt, omhoog klimt en alles van vooraf aan begint. Is de oplossing de ideale staat, zoals het jodendom (en Plato) gelooft?

Nee, been there done that. Het Nieuwe Testament breekt met het Oude Testament en stelt dat het profetische individu de mogelijkheid heeft om de corrupte staat te herstellen. Daarmee komen we terug op het idee van de Zoon die de Vader vernieuwt. Daarom dat het christendom een in essentie “individualistische” godsdienst is (individualisme in de libertaire zin heeft een betekenis waar Jezus absoluut niet eens mee zou zijn). Kortom, het profetische individu is diegene die zich laat leiden door het bovengeschikte principe.

Het bovengeschikte principe
Wat betekent dit concreet, je laten leiden door het bovengeschikte principe?

Volgens Jordan Peterson is dit het richten naar hoogst mogelijke goede dat men kan bedenken (en dan verandert dit in een oordelende God) en als men zich op dezelfde lijn heeft geplaatst met dit goede, spreek vervolgens de waarheid. Wat hieruit ook voortvloeit is de best mogelijke uitkomst, ook al lijkt het dat niet op dat moment. Dit is een daad van geloof, een sprong in het ongewisse (daarom dat geloof één van de theologische deugden is).

Jordan Peterson is een existentialist; hij ziet ethiek als gefundeerd in existentie, het bestaan, het Zijn, Dasein. Terwijl Plato als transcendentalist kijkt naar het hogere en Aristoteles als sentimentalist kijkt naar het lagere, kijkt Jordan Peterson als existentialist naar het vroegere en het toekomstige. Volgens hem is het bestaan onbetwistbaar, en is het bestaan de toetssteen van de ethiek. Het bestaan is het verleden, geaccumuleerd door Darwinistische selectie en belichaamd in de structuren van ons brein, het bestaan is het heden, gekarakteriseerd door lijden door tragedie en kwaadaardigheid, en het bestaan is de toekomst, merkbaar als immateriële potentie en uitgedrukt in telos, in doelmatig handelen. Het bestaan is een continuüm, onze voorouders hebben met dezelfde vragen geworsteld als wijzelf en we kunnen van hen leren door hun verhalen te lezen.

Jordan Peterson combineert hierdoor het beste van beide werelden: zijn existentialisme is gegrond in iets reëel (het bestaan), we kunnen betekenisvol bestaan voelen (het gevoel dat we in harmonie zijn met de wereld) en het bestaan heeft ons gevormd over miljoenen jaren (natuurlijke selectie). Tegelijkertijd overstijgt het bestaan onszelf (het bestaan is ouder dan onszelf), we kunnen het conceptualiseren (als iets goddelijks) en we kunnen het vooropstellen als een ideaal toekomstbeeld (teleologie). Het bestaan volgt ook welbepaalde regels die we kunnen afleiden door gebruik te maken van onze rede, maar ook door de grote fictiewerken te doorgronden. Peterson is geen “sciënticist”, hij gelooft niet dat wetenschap alleen dit bestaan kan bestuderen. Dat is in lijn met het conservatief denken dat tradities, normen en waarden geaccumuleerde wijsheid bevatten.

Het is nog steeds iets vaag, want hoe begin je daaraan, een ideaal bedenken waarna men zich richt? Jordan Peterson is een pragmatist, d.w.z. dat hij een praktijkgericht persoon is die zijn handelingen beoordeelt op basis van het functioneren ervan. Deze functie is breder dan het hier en nu: het gaat om het functioneren van het individu, het gezin, de gemeenschap en de mensheid in het hier en nu, het volgend uur, de volgende dag, de volgende week en de jaren erna. Als al die niveaus van analyses in harmonie zijn, dan ervaar je een quasireligieuze ervaring en dit is een biologisch signaal dat je iets betekenisvol doet. Hij stelt dat wij evolutionair geprogrammeerd dit te voelen (maar hij is nog niet zeker waarom). Hij gelooft dat het proces van natuurlijke selectie functie boven realiteit stelt, dat functionele feiten meer reëel zijn dan fysische feiten en dat fictie soms meer waarheid bevat dan realiteit  (een zeer controversieel standpunt).

Dit is in tegenstelling tot het utilitarisme van de New Atheists dat neigt naar hedonisme (geluksmaximalisatie). Als Jordan Peterson een soort utilitarist is, dan is het voornamelijk een negatieve utilitarist. Hij gelooft dat een betekenisvol leven leiden gelijkstaat aan het verminderen van het lijden in deze wereld door tragedie en kwaadaardigheid. Deze diep pessimistische visie eindigt met een optimistische noot: er zijn manieren om deze pijn te overstijgen en dat is net het streven naar het hoogst mogelijke goede in het begin van deze sectie.

Hij beslecht hierdoor een discussie tussen Aristoteles en Plato enerzijds, en darwinistische atheïsten en christenen anderzijds. Ik denk dat hij onvoldoende beseft van de reikwijdte van zijn denken in de filosofie (natuurlijk omdat hij in de eerste plaats psycholoog is).

Jonge conservatieven en existentieelwettelijk denken
Ik ga al het voorgaande even samenvatten. Je hebt aan de ene zijde het natuurwettelijk denken, dat schatplichtig is aan Aristoteles, sentimentalisten als David Hume en Thomas Aquinas, en het innerlijke benadrukt. Aan de andere zijde heb je het “rationeelwettelijk” denken, dat schatplichtig is aan Plato en Verlichtingsdenkers, en het transcendentale benadrukt. Beide zijn verticale wijzen van denken. Als derde mogelijkheid is er horizontaal, het Petersoniaans existentialisme, dat het verleden en de toekomst benadrukt. Ik ga dat het extistentieelwettelijk denken noemen.

Ik ga het rationeelwettelijk denken laten voor wat het is en voortgaan met het natuurwettelijk en het existentieelwettelijk denken. Dat eerste is de zienswijze van de oude conservatieven en het laatste is eerder de zienswijze van de jonge conservatieven (niet bewust maar ze handelen wel zo). Jonge conservatieven proberen het verleden, het heden en de toekomst meer te integreren in iets werkbaars. Zij willen niet “reactionair” vastklampen aan het rigide theologische natuurwettelijk denken. Tegelijkertijd willen zij met beide voeten op de grond blijven staan en niet laten meevoeren met het nieuwe idee van de dag van de rationeelwettelijke denkers.

Het existentieelwettelijk denken vertoont een brugfunctie tussen de christelijke natuurwettelijke denkers en atheïstische rationeelwettelijke denkers. Je vindt bij jonge conservatieven zowel christenen als atheïsten terug. Zij zijn niet streng in de leer; je zal geen creationisten en puriteinen noch antitheïsten (excuseer, “New Atheists”) en militante vrijzinnigen bij jonge conservatieven terugvinden. Cultuurchristenen, zeer zeker, maar geen kerkgangers. Bij beide religieuze groepen worden ze niet als vol beschouwd, levensbeschouwelijk verkeren zij zich in een niemandsland.

Jonge conservatieven hebben het geluk dat de strenggelovige katholiek een uitstervende soort is, zodat langs één flank de druk vermindert. Tegelijkertijd bekoort de andere, radicale zijde, onder impuls van radicale moslims. Rechts Vlaanderen wilt zich daar zo ver mogelijk van distantiëren, ten koste van het existentieelwettelijk denken. Ik merk zelf dat sommige rechtsen net als de rationeelwettelijken ook beginnen geloven dat vrouwen naakt over het straat mogen paraderen zonder dat één man hen met één vinger mag aanraken. De balans is ver zoek. Negatieve identificatie is nooit een goed idee.

Conclusie
Ik ben een analist. Ik zie bepaalde trends opduiken en probeer er een naam op te plakken en te linken met bredere politiek-filosofische ideeën. Ik zeg niet dat jonge conservatieven zich conservatiefdemocraat moeten noemen, of dat ze neotraditionalisten of existentieelwettelijke denkers moeten worden.

Ik stel enkel vast dat jonge conservatieven een andere kijk hebben op tradities en moraliteit dan de vorige generatie conservatieven. Progressiever en liberaler, zeer zeker, maar niet utopisch of met de vaart der volkeren.

Ik reik enkel de filosofische instrumenten aan voor jonge conservatieven om hun conservatieve inslag te verzoenen met de veranderende tijden. Dat is geen gemakkelijke opgave voor één persoon en ik sta zeer zeker open voor kritiek.

Jonge conservatieven zitten nu in een fase waarin ze een plaatsje in deze wereld zoeken. Ambigue termen als het conservatisme, waar iedereen van KVHV tot N-VA eronder valt en iedereen naar hartenlust op eigen maat definieert, brengen weinig duidelijkheid. Naming-and-framing is dan belangrijk. Volgens mij is de introductie van de conservatiefdemocratie dat. Het neotraditionalisme en het existentieelwettelijk denken zijn volgens mij twee ideeën die een goede basis vormen voor de conservatiefdemocratie. Enkel de tijd zal leren of het gaat aanslaan of niet.

Dit essay verscheen eerder op het Blog van De Mondige, en is zowel een uitbreiding als een verduidelijk van Transgenders en de opgang van de conservatiefdemocratie