Escalatie Catalonië gaat vandaag nieuwe fase in
De Catalaanse crisis leek vorige week even tot bedaren gekomen, maar dat was slechts schijn. Het inroepen van Artikel 155 van de Spaanse grondwet door Rajoy c.s. heeft gevolgen die een eigen leven zullen gaan leiden, waarvan een onafhankelijkheidsverklaring door Catalonië bijna logisch is.
De manier waarop de Catalaanse crisis zich ontwikkelt doet ergens denken aan de manier waarop de Eerste Wereldoorlog uiteindelijk uitbrak: een heftig incident gevolgd door onderhandelingen waarbij het doven van de vlammetjes een reële mogelijkheid leek, gevolgd door een weder oplaaien omdat één der deelnemend onderhandelaars het gevoel kreeg dat niets doen een toekomstige greep op de gebeurtenissen zou kunnen ondergraven, waarna het vlammetje alsnog in sneltreinvaart het grote kruitvat bereikte. De rest werd geschiedenis.
Vorige week had het vlammetje kunnen doven als de centrale regering in Madrid had besloten niet voortdurend te proberen een definitieve uitspraak van de regioregering in Barcelona los te krijgen die haar in staat zou stellen te concluderen dat er geen rebellie en onafhankelijkheidsverklaring komen zou, of te kunnen concluderen dat er snel moest worden ingegrepen. Het laatste materialiseerde zich toen Puigdemont weigerde de mogelijkheid van een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring uit te sluiten, en Madrid ging in de aanval.
De Spaanse regering wil Catalonië onder curatele stellen vanwege het voornemen van de regio om onafhankelijkheid uit te roepen. Het regiobestuur zou dan worden afgezet en Catalonië zou tijdelijk onder het centrale gezag van Madrid komen te staan.
Mogelijk kan Catalonië dat afwenden door vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Maar daar voelt Junqueras niets voor. “Mijn partij zal toewerken naar een republiek, omdat wij vinden dat daar een democratisch mandaat voor is.”
Door het inroepen van het artikel 155 werd elke terugweg op het pad naar verdere escalatie afgesloten, en het wachten was nog slechts op de wijze waarop vanuit Catalonië zou worden gereageerd. De aankondiging dat de regio onder direct bestuur uit Madrid zou worden geplaatst, waarna dat directe gezag nieuwe regioverkiezingen organiseren zou was een machtsgreep waarvan je het constitutionele gehalte bevragen kunt, maar niet de wens een daad te stellen. Rajoy cs zijn get zat, en zijn overduidelijk bang dat verdere onderhandelingen slechts kunnen leiden tot onafhankelijkheid van de rebelse regio.
Overigens is dat een redelijk sterk punt, die dingen neigen er toe zo te werken. Het zou ook het gezag van Madrid in de rest van Spanje ondermijnen, en ik neem aan dat dat de doorslag zal hebben gegeven.
Gisteren verklaarde de premier van de regio Junqueras namens zijn partij CUP dat de regering in Madrid de Catalanen weinig keus liet dan vandaag de onafhankelijkheid uit te roepen. Puigdemont (de regiopresident) liet gisteren op het laatste moment weten dat hij niet naar een bijeenkomst met de Spaanse senaat komt, zoals eerder het plan was. Zelfstandig vervroegde verkiezingen uitschrijven bleek niet langer een optie om een ‘tijdelijke’ gezagsovername vanuit Madrid te voorkomen. Puigdemont zal vanavond (do 26/10) met het Catalaanse parlement bijeenkomen om een antwoord te geven op de decreten die de laatste dagen vanuit Madrid zijn afgekondigd. Een eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring lijkt een logisch gevolg te zullen worden.
Mocht dat gebeuren, dan zal de regiopresident waarschijnlijk worden gearresteerd, aangezien afscheiding van Spanje ongrondwettelijk is.
Vrijdag komt de Spaanse senaat bijeen om te stemmen over het onder direct bestuur van Madrid brengen van Catalonië.
Of dat gebeuren zal? Recente berichten gaven aan dat het overgrote deel van de Catalaanse politie geen bevelen vanuit Madrid aanvaarden zal. Of ze zich gewapenderhand zal verzetten tegen een machtsovername door de Guardia Civil lijkt evenmin waarschijnlijk, maar het gevolg zal dan zijn dat de dit politieorgaan wordt ontbonden, met alle wetteloosheid in de regio die daarvan een gevolg zou zijn. Anderzijds heeft men in Madrid ruim drie weken de tijd gehad zich voor te bereiden op een machtsovername in de regio, en dat ze die tijd daarvoor heeft gebruikt lijkt logisch, want het is in lijn met de gekozen aanpak tot nog toe.
Dan is de gewelddadigheid waarmee de Spaanse politie ingreep tijdens het referendum van 1 oktober nog slechts een zachtmoedige schijnvertoning vergeleken met wat er aan zou kunnen komen.
Zie voor meer informatie hierover ook ons dossier Catalonië
We zullen zien of de Senaat het morgen aandurft om de voordracht van maatregelen op grond van art. 155 door de regering Rajoy (deels) te bekrachtigen. Met de schrijver ben ik het eens dat zo’n bekrachtiging het vlammetje dichter bij het kruitvat zal brengen.
Indien de meerderheid van de Senaat de voordracht toch aanneemt, wordt het regionale Catalaanse gezag op Financiën en de Mossos terzijde geschoven. TV3 komt dan ook onder directe aansturing/curatele van Madrid.
Maar dat daadwerkelijk bereiken, zal m.i. nog niet meevallen en het ligt ook niet echt voor de hand dat de rust daarmee in Catalonië zal terugkeren en/of dat daarmee de ‘Spaanse eenheid’ gewaarborgd of gediend zou zijn. De uitvoering van art. 155 is onbekend terrein en de uitwerking ervan zal m.i. eerder averechts uitwerken.
De één dimensionale Spaanse regering en vooral ook de kleingeestige hypocrieten in Brussel en Berlijn met hun zg. ‘Europese waarden’, zullen er verder mee in verlegenheid gebracht worden.
Bij het ‘onder controle brengen’ van de genoemde Catalaanse instituties door politionele, dan wel militaire inzet, zal een deel van de Catalaanse bevolking zich en masse geroepen voelen de Catalaanse instituties te beschermen tegen de, in hun ogen, bezettingsmacht. Daarbij valt te vrezen dat de taferelen van ‘proportioneel geweld’ zoals op 1 oktober, kinderspel bleek te zijn.
Ook de Mossos zullen zich m.i. niet onbetuigd laten, het grootste deel van de Mossos gaat echt niet meewerken aan bevelen uit Madrid. De vraag is wanneer zij actiever gaan tegenwerken.
Een uitweg op de korte termijn is misschien toch wel het houden van verkiezingen, zoals op de valreep (wel of niet?) is aangedragen door Puigdemont. Dit verklaart misschien ook wel de wat terugtrekkende beweging van de hopman van de socialisten voor steun aan art. 155 zoals in ‘La Vanguardia’ is te lezen. Het laatste bericht dat nog mee kan met deze reactie is dat de PP zich achter het PSOE voorstel lijkt te scharen.