De overheid is vaak te complex voor burgers om direct te doorgronden. Toon Kasdorp zag wel iets in een Burgerhulploket.

Alex Brenninkmeijer, vroeger ombudsman en nu lid van de Europese Rekenkamer, begreep zijn taak in het algemeen goed. Adviezen en reprimandes geven aan een overheid die te kort schiet en de helpende hand reiken aan de burger die daaronder te lijden heeft.

Zo liet hij burgemeester Cohen van Amsterdam weten dat excuses op hun plaats zijn wanneer je om respectabele redenen burgers laat arresteren, die achteraf blijken niets gedaan te hebben. Uit zulke excuses blijkt helemaal niet dat de burgemeester anders had horen te handelen, zoals die zelf meende. Alleen dat hij goede manieren heeft en het vervelend vindt dat mensen het slachtoffer zijn geworden van overheidsoptreden, zonder dat zij iets gedaan hadden om dat te rechtvaardigen.

Bij diezelfde gelegenheid weidde Brenninkmeijer een beschouwing aan de chaotische organisatie van onze overheid, als gevolg waarvan burgers van het kastje naar de muur worden gestuurd en niet meer weten waar ze het vinden moeten.

Maak toch een algemeen loket burgerhulp zei Brenninkmeijer. Maak het ongeveer zo als de klantenservice bij C&A.

Dat vond ik een interessante gedachte. Maar van tweeën een, of dat loket wordt bemand door adviseurs zonder eigen bevoegdheden, ongeveer als een ombudsman, of de man m/v achter het loket kan aan andere overheidsdienaren aanwijzingen geven. Dat laatste lijkt niet erg waarschijnlijk, want het zou dwars door het systeem van overheidscompetenties heen snijden en eindeloos veel geschillen oproepen, die de chaos alleen maar zouden vergroten. Maar zonder die bevoegdheden kan het loket niet veel meer uitrichten dan burgers de weg wijzen en ambtenaren nog eens aan het denken zetten. De wetten en regels nog eens uitleggen misschien of collega-ambtenaren aan de telefoon krijgen die voor de gewone burger onbereikbaar blijven. Dat is niet helemaal niets natuurlijk, maar toch geen vervangingsmiddel voor de betere organisatie van de overheid die Brenninkmeijer eigenlijk nodig vindt.

Het is zijn taak niet direct om de overheid op het punt van de staatsinrichting te adviseren maar het is goed dat iemand met zijn gezag de chaos nu eens openlijk constateerde. Het ligt op de weg van de Secretarissen Generaal om aan de kabinetsformateur uitgebreide adviezen uit te brengen op dit punt en van de politiek om zich daar iets van aan te trekken.
Natuurlijk zal een grondige reorganisatie op veel weerstand stuiten maar zij is toch dringend nodig.

Wie ziet hoeveel beter het loopt in Duitsland, waar ze na de tweede wereldoorlog twee keer een reorganisatie hebben gehad, die kan zien dat het helpt. Dat de politieke partijen dat niet lijken te begrijpen of er in elk geval geen hoge prioriteit geven, is een van de redenen van de ontevredenheid van onze bevolking met haar overheid.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp