Afgelopen weekend werd ik door mijn geliefde meegetroond voor een paar dagen Boedapest. Nooit eerder was ik in Hongarije geweest. Evenmin heb ik veel Oost-Europees vergelijkingsmateriaal voor wat ik aantrof, afgezien van een weekje Praag in 1990 en een bezoek aan Polen als 12-jarige. Maar voor wie een goed geheugen heeft is het contrast dat Boedapest biedt werkelijk schokkend.

Maar ook een warm bad.

Curieus genoeg is dat warme bad niet te danken aan de vriendelijkheid van de Hongaren. Heel vriendelijk zijn ze namelijk niet. Niet speciaal vijandig ook, maar als je leeft in een goedkoop land (voor levensonderhoud 60% goedkoper dan in Nederland op vergelijkbare punten) dat regelmatig wordt overstroomd door toeristen met meer geld dan gerechtvaardigd lijkt, neemt dat je niet voor hen in. Wie een woonplaats heeft waar toeristen de deur plat lopen zal begrijpen wat ik bedoel. Dat gevoel had ik bij de houding van de Hongaren ook.

Geschiedenis & migratie
Hongaren als volk behoren tot de laatkomers in Europa. Na de Volksverhuizingen in de 4e en 5e eeuw, (veroorzaakt door de invasie van de Hunnen in Oost-Europa) heeft Europa tot de 20e eeuw nog slechts een paar kleinere migratiegolven te verduren gehad: moslims in de 8e eeuw via Spanje vanuit Noord-Afrika, de Turken in de 15e en 16e eeuw via de Balkan en de Avaren (6e-8e eeuw).

Ook de Hongaren eindigden via de Russische steppen in de Hongaarse laagvlakte. De Mongoolse invasies van de 13e eeuw via de Russische steppen lieten in Europa zelf geen sporen na. Migratiegolfjes binnen Europa zijn nauwelijks vermeldenswaard: na de Vikingentijd kun je er nauwelijks nog van spreken. De kern van West-Europa bleef onberoerd, en daardoor zijn we geneigd te denken dat dat de normale gang van zaken is. Een misverstand dat vooral veroorzaakt wordt doordat Europa voor veel volken in de wereld aan het eind van hun horizon lag – en ligt. Anders dan de meeste atlassen maakt een goede globe dat direct duidelijk. De Magyaarse invasie van de 9e eeuw liet ook sporen achter in Finland en Estland, waar ook nu nog talen uit het Uralic-taalfamilie worden gesproken.

Na de kroning van de Hongaarse koning Stephanus (in het jaar 1000) tot christelijk vorst van Hongarije werd het land een integraal onderdeel van de Europese constellatie. Hongarije werd een belangrijke macht op de Balkan, en na het wegvallen van het Byzantijnse rijk na de val van Constantinopel (1453) werd het de belangrijkste Europese buffer tegen de oprukkende Ottomanen, tot het land in 1526 ineenstortte na de Slag bij Mohacs.

De Turken veroverden en bezetten na Mohacs het centrum van het huidige Hongarije, in de Transsylvaanse berglanden handhaafde zich een Hongaarse vazalstaat van de Ottomanen (Vlad de Spietser, etc) en het noordelijke deel werd verenigd met de Oostenrijkse erflanden, en zou daarmee de kern vormen voor het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk: de Donau-monarchie. Dat de Turken het tegen de Donau-monarchie moeilijker hadden dan tegen het Hongaarse rijk op zichzelf, betekende niet dat die staat altijd op haarzelf tegenstand kon bieden, zoals beide belegeringen van Wenen bewezen. Het beleg van Wenen gevolgd door de Poolse ontzetting door Jan Sobieski is ons tegenwoordig beter bekend dan in het midden van de 20e eeuw. Diverse malen werden de Oostenrijkse vorsten ook bijgestaan door Duitse legers die de Turken kwamen bestrijden (zie bijvoorbeeld ook de verhalen van de baron van Münchhausen).

Na 1700 werden de Turken steeds verder teruggedrongen in de richting van Istanboel (Constantinopel). De opkomende macht Rusland (na 1700) had lang als verklaard doel die oude Byzantijnse stad te heroveren, maar in de 19e eeuw zorgde dat voor de Krimoorlog, waarbij Engeland en Frankrijk de Russen terugsloegen uit vrees dat dat land te machtig zou worden. Oostenrijk-Hongarije was tot en met de 1e Wereldoorlog een van de grootmachten van Europa. Maar na de 1e Wereldoorlog veranderde die positie dramatisch. De Donaumonarchie viel uiteen in een serie Midden-Europese staten die elk weinig indrukwekkend waren, maar waarvan Hongarije aanvankelijk de sterkste was. Hoewel het land territoriaal ernstig gekortwiekt werd bij de vredesverdragen van Versailles. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin Hongarije aan de kant van de Duitsers meestreed, werd dat nog eens herhaald. Dat kun je nog steeds terugzien aan de hoeveelheid landen waarin het Hongaars een erkende minderheidstaal is (rechts).

De communistische tijd was in Hongarije ook weinig gelukkig, zoals overigens in geheel Oost-Europa. De val van de Berlijnse Muur n 1989 deed ook Hongarije terugkeren in het centrum van Europa, al was het zwaartepunt van Europa sinds de Tweede Wereldoorlog onmiskenbaar opgeschoven naar het westen, en was Brussel het nieuwe middelpunt.

Dat Hongarije vanuit internationaal perspectief een beetje een backwater is geworden zie je bijvoorbeeld aan het vliegveld van Boedapest. Het land heeft niet langer een eigen nationale vliegtuigmaatschappij, en de grootste toestellen die er landen lijken Boeings 737 te zijn. Dat houdt in dat je voor grote intercontinentale vluchten eerst naar Wenen of Milaan moet – omgekeerd is Boedapest het eindpunt van vliegende boemeltjes.

Hongarije nu
Wat was nu mijn ervaring in Boedapest dat de ronkende titel boven dit artikel rechtvaardigt? De sfeer. Hongarije ademt een sfeer die in het westen sinds de jaren tachtig verloren is gegaan; het is er ontspannen, beter kan ik het niet formuleren. Het moderne Hongarije is een beetje een backwater geworden, dat niet langer tot de kern van Europa wordt gerekend, maar door de Brusselse Eurocratuur lijkt te worden gezien als een wingewest dat op de Russen is heroverd. Het gedrag van de EC wijst in die richting, en daarvoor is het land te trots om dat zomaar te accepteren. De regering-Orban, die Hongarije nu regeert, is heel wat minder meegaand dan de liberalen die het land de EU binnen loodsten. De conflicten van de EU met Orban cs beginnen al legendarisch te worden , en nog onlangs gingen er in het EP stemmen op om Hongarije van haar stemrecht te ontdoen als het land niet inbond, want het nastreven van nationalistisch getint eigenbelang wordt door de Eurocratuur niet langer toegestaan.

Dat soort geluiden wordt sterk aangezet door de Open Society van George Soros, die recent aankondigde al haar activiteiten in Hongarije te verhuizen naar Berlijn. Dat klinkt als een vlucht tegen een overmacht, maar het tegendeel lijkt waar. De Open Society wenst zich niet te verantwoorden voor haar activiteiten, en dat is iets heel anders dan onderdrukt worden. Dat George Soros naar het schijnt zonder afspraak bij EC-voorzitter Juncker kan binnenlopen als hij in de buurt is spreekt wat dat betreft boekdelen. Ook binnen Hongarije kun je niet spreken van onderdrukking van deze pressiegroep: de eerste tweet die wij ontvingen bij aankomst in Boedapest was van de Open Society, een account dat zomin door mij als mijn partner wordt gevolgd. Een tweetje vol (Hongaarstalige) propaganda (rechts), iets wat ik in Nederland niet eerder heb meegemaakt, en waarvan ik me afvraag of dat bij ons zou worden toegestaan – op dit moment.

Ahelyett, hogy befektetne a gazdaságba, az egészségügybe és az oktatásba, Magyarország kormánya tízmilliókat költ egy civil társadalom ellenes kampányra. Ez a kampány amely propagandából, bűnbakkeresésből és félelemszításból áll példa nélküli az Európai Unióban. pic.twitter.com/c8Wz2xpawb

— Open Society (@OpenSociety) May 17, 2018

Dergelijke tweets worden ook in het Engels verspreid overigens. Onder de voorgaande link vindt u bovenstaande in vertaling. Hoe schandalig en propagandistisch via dit account wordt bericht kunt u zelf zien aan deze tweet. En het komt allemaal heel redelijk over, tot je ziet wat er mee kapot wordt gemaakt. Nergens zie je duidelijker aan welk een destructieve kracht Soros is dan aan de tweets van zijn Open Society.

Is Hongarije een rabiaat anti-buitenlanders land? Het was niet mijn indruk. Men bewaakt de eigen grenzen en cultuur, maar sinds wanneer zou dat niet meer mogen? Getuige de vele kebab-zaakjes zijn er aardig wat Turken in Boedapest, en men eet er graag. Er wordt wel eens gemompeld dat er in Hongarije een anti-joodse sfeer zou heersen, maar ons leek eerder het tegendeel waar. Ons appartement lag midden in de oude joodse wijk in Pest (ook een populaire uitgaanswijk, een echte hotspot), waar nog steeds groepjes joden in traditionele kledij rondlopen. Ontspannen rondlopen! In Nederland zie ik dat niet langer als mogelijk zonder een uitgebreid politie-escorte. Belangrijker wellicht is dat ook in die wijk overal marmeren bordjes zijn aangebracht, die memoreren welke religieus of intellectueel belangrijke joden ooit waar hebben gewoond. De gigantische synagoge is een zeer populaire toeristenplek. Een leuk café heette Spinoza, en men wist wie hij was. Opnieuw gesteund door een marmeren plaquette aan de gevel. Daarvan ken ik in Nederland geen voorbeelden. Niet dat dat hoeft, maar het is kenmerkend voor een sfeer die in Nederland niet langer bestaat. Hoe lang zou een dergelijke plaquette tegenwoordig blijven zitten?

Van dat laatste nog een belangrijke illustratie:

Deze flappentappen staan op straat. Gewoon: los. Ze worden ’s nachts ook niet binnengehaald. Deze beide gefotografeerde apparaten staan op circa 50 meter van elkaar opgesteld. Hoewel de dichtheid er van in de rest van de stad minder is, staan er ontstellend veel. In Nederland worden in de muur verankerde flappentappen steeds vaker weggehaald omdat ze er anders door rovers met grof geweld uit worden geramd. De veiligheid van mensen die ’s nachts geld op willen nemen kan ook al niet langer worden gegarandeerd. In mijn eigen omgeving – oudere buitenwijk van een middelgrote stad, afgelegen maar niet extreem omvolkt, kan ik na 23:00 uur niet langer aan geld komen zonder op expeditie naar het stadscentrum te moeten.

Ik stel me zo voor dat als een dergelijk apparaat in Nederland ergens in een drukke winkelstraat zou worden opgesteld, je er vergif op kunt innemen dat binnen twee dagen er een busje stopt waar twee mannen uitkomen die het ding inladen om het thuis te kraken en de inhoud als krijgsbuit te behandelen.

Groter kan het contrast met het moderne Nederland nauwelijks zijn.