Het kabinet heeft plannen om de rechtsbijstand voor lagere inkomens te beëindigen, met uitzondering van die voor asielmigranten. Dat is werkelijk de omgekeerde wereld.

Het NOS-stukje werd sinds gisteren aanzienlijk gewijzigd, maar geeft nog steeds een vrij stevig verhaal:

Mensen met een laag inkomen kunnen in de toekomst niet meer vanzelfsprekend een beroep doen op een gesubsidieerde advocaat als zij bijvoorbeeld gaan scheiden, ontslagen worden of schulden hebben. Dat staat in conceptplannen van minister Dekker voor Rechtsbescherming, die de NOS in handen heeft.

Je eerste reactie neigt al snel naar: typisch VVD-plan.

In de verkenning over de hervorming van de rechtsbijstand staat dat zaken in het civiel en bestuursrecht minder snel bij de advocatuur terecht moeten komen. Nu hebben mensen die het niet kunnen betalen in alle rechtsgebieden recht op gesubsidieerde rechtshulp. Dat kost jaarlijks ruim 400 miljoen euro en dat is te duur, vindt de minister.

De gemelde uitzondering voor asielmigranten laat wel weer zien waar de prioriteiten van ambtelijk Den Haag liggen: niet bij de al hier wonende bevolking. En tja, goedkoop is anders, met 400 miljoen. Maar in een maatschappij als de onze – waar steeds meer juridisch wordt afgekaart – is het intrekken van rechtsbijstand voor wie die weg anders niet betalen kan, een creatie van rechtsongelijkheid.

..het concept wel duidelijk maakt in welke richting Dekker denkt. “Bijstand door specialist/advocaat zal alleen worden vergoed in zaken waarin de overheid haar verantwoordelijkheid moet nemen”, staat in het concept. Het gaat dan om zaken in het strafrecht en om asielzaken.

Dit roept de vraag op hoe dit kabinet zijn prioriteiten ziet. Volgend jaar wordt wel 12 miljard besteed aan de eerste aankleding van de Kindergarten van Diederik Samsom en zijn klimaatgekkies, maar 400 miljoen voor een deugdelijk en min of meer ‘eerlijk’ (om dat zwaar misbruikte woord toch maar te gebruiken) rechtsstelsel is te duur?

In feite is sinds de bezuinigingen van de jaren tachtig nooit eerder een herijking van de financiering van prioriteiten in Nederland aan de orde geweest. Het bleef bij kaasschaven en incidentele toevoegingen gebaseerd op omstandigheden die extra ingrijpen rechtvaardigden. Want in dit land voorop moet staan en wat we gevoeglijk kunnen staken? Daarover wil men in Den Haag niet nadenken – het zou eens pijnlijke conclusies over de staatsinrichting tot gevolg kunnen hebben. Maar intussen is er alle reden voor eens een prioritering binnen de staatsfinanciën te maken. Niet alleen schept dat politieke helderheid, maar het maakt ook de eerste traditionele greep in de kas van het ministerie van Defensie wat minder vanzelfsprekend. Het zou de Nederlandse politiek een gevoel van richting en begrip voor de wereld rondom bij kunnen brengen.

Dat zou ook de bespottelijke bedragen die we de wereld in slingeren (omdat we vinden dat we daarmee onze erfzonde afkopen?) eens kunnen bijpunten. Er gaat weer 100 miljoen naar een bekend goed doel, hoewel men beweert dapper liegt dat dat toeval is. Maar Sigrid Kaag is niet het probleem, doch slechts een gevolg er van.

Eigenlijk zei ik het al. Zou dit kabinet dat op gang moeten brengen, zo’n herijking? Met deze coalitie? Gods water vloeit over Gods akker, zo God het wil, is het belangrijkste motto van de meeste gezagsdragers en hun ambtenaren, waarbij ze hun eigen hobby’s er tussen proberen te wringen. Wel aandacht voor de advocaatkosten van asielmigranten (want Howick & Lili? Wie waren dat ook alweer?), maar de hier wonende bevolking dient zich te schikken. Hoe langer jij (en je familie) hier woont, des te groter je aandeel in de collectieve schuld. Dat de rechtsbijstand voor lagere inkomens daarvan een slachtoffer is kan eigenlijk nauwelijks nog verbazen.