De arbeidsproductiviteit stijgt niet mee met het aantal langer gewerkte uren. Aldus het CBS vorige week. Totaal niet verrassend, maar de redenen die het CBS geeft zijn dat wel.

Opvallend is dan ook in de eerste plaats dat de NOS het heeft over werkproductiviteit in plaats van over arbeidsproductiviteit. Tot je gaat beseffen dat arbeidsproductiviteit een nauw gedefinieerd begrip is. Het semi-synonieme werkproductiviteit is dat niet. Of erger, gaat dat mogelijk wel krijgen.

Korte economische les: de arbeidsproductiviteit is in essentie de hefboom waarmee de loonruimte groter kan worden. Het gaat hierbij eenvoudig om meer productie bij een gelijk aantal gewerkte uren. Een hogere arbeidsproductiviteit zorgt derhalve voor welvaartsgroei.

De afgelopen jaren is de overheid aan alle kanten bezig geweest het aantal gewerkte uren te verhogen, en lijkt nu verbaasd dat dat geen navenante welvaartsgroei op levert. Dat dat vanzelfsprekend was – iets dan men beseft MOET hebben, wordt hier onder het tapijt geschoffeld.

Nu is het wel waar dat wie langer werkt meer produceert, maar wat de winst hier beperkt is de wet van de verminderende meeropbrengst. Deze sociale wetmatigheid houdt kort gezegd in, dat als je met 40 uur (een antiek getal, ik weet het) werk in een week 1000 welvaartseenheden (ik geef het maar een naam) produceert, betekent dat niet dat je met 50 uur werk ook met zekerheid de 1250 welvaartseenheden zult halen. Waarschijnlijk zou 1200 al een heel mooi resultaat, maar 1150 is waarschijnlijker.

Om de Nederlandse economie de afgelopen tien jaar te laten groeien, heeft de gemiddelde werkende vooral meer uren moeten maken. Veel efficiënter werd er in die uren niet gewerkt, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Terwijl het aantal gewerkte uren tussen 2008 en 2018 steeg met 5,3 procent, bleef de arbeidsproductiviteit daar met een stijging van 3,9 procent behoorlijk bij achter.

Technisch gezien is de arbeidsproductiviteit van iemand die 1200 welvaartseenheden produceert zelfs gedaald. Het rendement per uur is gezakt, maar het rendement per werknemer stijgt.

Dat die 1200 welvaartseenheden wel wordt gehaald ziet u in bovenstaand citaat uit een artikel van de NOS hierover, maar ook dat misleidt. Verhogingen van de efficiëntie vinden niet gelijkmatig plaats over de hele linie van het arbeidsfront, maar zijn niet meer dan een gemiddelde. Een verhoging van de efficiëntie in de bouwsector verhoogt het efficiëntiepercentage aanzienlijk, maar daar staat tegenover dat dit in die sector maar zelden plaatsvindt. Het is de reden dat arbeid in een sector als de bouw relatief steeds duurder werd. Tot een slimme overheid de ZZP’er uitvond, en de lasten van inefficiëntie op de rug van de bouwarbeider afwentelde – met compensatie via de zelfstandigenaftrek, die nu ook onder druk wordt gezet.

Maar met grotere efficiëntie heeft dat weinig te maken. Een discussie daarover vindt u hier. Maar met dit beleid zie je eenvoudig alleen een overheid die aan zelfbedrog doet. De argumenten die het CBS op tafel legde zijn daarom vooral boerenbedrog, waarvan ik me maar moeilijk voor kan stellen dat het dat zelf niet beseft.