De redenatie achter veel progressief gedram is dat hun anti-maatschappelijke logica de revolutie, die alle onrechtvaardigheden in de wereld ooit genezen moet, dichterbij helpt.

Niet dat die allesgenezende revolutie er ooit komen zal: elke revolutie brengt zijn eigen obsessies – en dus onrechtvaardigheid – met zich mee. Tweehonderd jaar revoluties hebben dat overtuigend bewezen, alleen progressieve mensen willen er niet aan. Desalniettemin is het waar hun anti-maatschappelijke logica op gebaseerd is. Dat soort soort zoekt is hen daarom een doorn in het oog: maatschappelijke cohesie sluit revoluties uit.

Gisteravond draaide er bij mij thuis op de achtergrond een muziekclipserie, die me in dat verband nogal trof. Niet zozeer omdat soort daar soort zocht, maar eerder doordat er een samenhang ontstond waarvan je weet dat progressieven die haten. Juist door de samenhang die je zich voor je ogen zag ontwikkelen.

Nu zijn concerten van geliefde bands al snel gelegenheden waar men een eensgezinde sfeer voelt. Eenzelfde sfeer die revolutionairen zoeken, maar die zich niet dagelijks tot stand laat brengen. Dat moet dus kapot.

Nu is zo’n sfeer bij een concert niet eenvoudig te breken, maar in een sociale context zien we dit proces voortdurend. Immigranten die niet worden aangemoedigd zich aan te passen en te integreren zijn er een pregnant voorbeeld van. En zo wordt iedere maatschappelijke logica voortdurend geattaqueerd door de sociale cohesie uit balans te brengen.

Soort die soort zoekt is in dat verband het ergste dat men zich voor kan stellen. Hoe sterker dat soortgevoel wordt ervaren, hoe sterker de kracht die zo’n collectief bezit. Heel bedreigend voor toekomstige revoluties. zogezegd. Elke eensgezindheid moet daarom worden verstoord. En dat is ook waarom nationalisme voor links-redenerende progressieven anathema is, tenzij dat wordt gehanteerd om een revolutie naderbij te brengen (zie bijvoorbeeld Catalonië en Schotland, waar linksnationalisme politiek domineert).

Ook Stalin maakte van nationalisme gebruik. Wie communisme tegen het licht houdt zal zien dat er altijd een element van nationalisme in aanwezig is, dat de onderlinge cohesie bevorderen moet en het gewenste groepsgedrag versterkt. De basis daarvan is wat Marx kwalificeerde als de samenhang die is gebaseerd op klassebewustzijn: collectivisme. En hoewel ook bij klassen het gedrag van soort zoekt soort herkenbaar is, is het toch een heel wat zwakkere band dan die van positieve sociale cohesie.

Anti-maatschappelijke logica eist dat alle banden verbroken worden eer revolutie wortel kan schieten. Dat is inderdaad maar al te waar.