Dat je de wereld niet tegelijkertijd moreel en feitelijk kunt bekijken, maar dat je dat vaak toch moet doen voor je besluiten neemt, dat is een van de meest hinderlijke problemen waar beslissingnemers mee zitten.

Neem Griekenland. Een feitelijke analyse bracht iedereen tot de conclusie dat we of de schulden van Griekenland voor het grootste deel over moeten nemen met zijn allen, of het land failliet hadden moeten laten gaan. Dat waren twee oplossingen die voor wat de EU landen betreft op hetzelfde neerkwamen, maar die wat Griekenland aanging een groot verschil maakten. Dat zou dus pleiten voor oplossing één.

Voor we een puur feitelijke keuze maakten tussen die twee zouden we de gevolgen zo goed mogelijk in kaart moeten brengen waarbij de reacties van anderen, hoe moralistisch ook, als feiten moesten worden beschouwd en meegewogen. Wegen is ten dele een kwestie van meten en ten dele intuïtief. Je doet het zo goed mogelijk en dat is dat.

Beslissingnemers moeten draagvlak hebben voor hun beslissingen anders worden ze vlug vervangen door anderen. Voor dat draagvlak is meer nodig dan dat besluiten feitelijk juist of noodzakelijk en verdedigbaar zijn. Ze moeten ook als behoorlijk worden aanvaard. Als de beslissingnemer er zelf voordeel bij heeft of uit het land komt dat er het meeste voordeel bij heeft, dan kan hij beter een stap opzij doen en een ander laten beslissen. Ook maakt het veel uit of de beslissingnemer veel gezag heeft bij zijn achterban of niet.

Toen De Gaulle in 1962 besloot om Algerije haar onafhankelijkheid te geven was dat feitelijk een juiste beslissing maar een die nauwelijks draagvlak had. Alleen het enorme gezag van de generaal, dat nog uit de tweede wereldoorlog dateerde maakte dat het Franse volk het accepteerde en Frankrijk een periode van bloei doormaakte die het na de Franse revolutie niet meer had meegemaakt.

De media en het publiek dat het proces van besluiten volgt wil graag begrijpen wat men doet en waarom men het doet, maar buitenstaanders beoordelen het gebeuren nooit op dezelfde manier als de besluitnemer zelf. Kranten en publiek houden veel minder goed de normatieve en de feitelijke aspecten uit elkaar.

Ook al zagen we dat het voor de euro en de Eu beter was dat we de schulden van Griekenland grotendeel kwijt scholden, Bildzeitung en andere Duitse media vonden het onverdraaglijk dat die ‘luie uitvreters’ er zo mee weg kwamen. En ook daar moest Angela Merkel rekening mee houden. Ze is nu eenmaal geen De Gaulle, al was het alleen maar omdat ze geen generaal geweest is in de Tweede Wereldoorlog.

—————————————————————————————–

Dit stuk verscheen vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp