Amok. Een heel mooi oud-Indisch woord voor een fenomeen dat we niet meer herkennen, maar desondanks vrij exact beschrijft wat de kwestie is.

Dat de Duitse media vanmorgen de Afghaanse jongeling (17) die met mes en bijl een aantal reisgenoten te lijf ging, betitelden als amokmaker leverde op twitter nogal wat boze reacties op. Niet ten onrechte, want amok omschrijft de gebrekkige nuancering het wereldbeeld van deze jongeman vermoedelijk weliswaar in het geheel niet onaardig – een vernauwd bewustzijn gekoppeld aan een ongelimiteerde moordlust – maar het voldoet niet.

Amok, en dat is de nuance waaraan het hier ontbrak, is een uitbarsting van opgekropte frustratie die tot een plotselinge uitbarsting komt. Nu de Duitse media het uit het woordenboek hebben opgediept kunt u er zeker van zijn dat het de komende tijd vaker zal worden gebruikt – alles om U gerust te stellen, nietwaar? – door media en aanverwante gelijkgeschakelde islamlikkers. Dat de essentie van amok die plotselinge, onvoorspelbare uitbarsting is zal komende tijd naar de achtergrond worden weggedrukt, vandaar dat ik dat hier extra benadruk. Amok ontstaat ineens, een kleine aanleiding kan voldoende zijn. Het ontstaat werkelijk om niks bij mensen die zich al op het randje van hun geestelijke evenwicht bevinden. En als het begint, begint het direct en volledig. Er is geen tijd om even naar huis te wandelen en met je volle verstand een rondslingerend pistool gebruiksklaar te maken.

Vanzelfsprekend is het mogelijk dat je als jonge Afghaan van 17 toevallig met een bijl en een mes in het lokale boemeltje tussen Würzburg en Nirgendwo verdwaalde, en daar plotseling de kolder in je kop kreeg. Mogelijk, maar waarschijnlijk is het niet. Wat er nog meer tegen pleit dit te benoemen als amok, is dat een kenmerk van amokmakers is dat zij mensen rondom hen aanvallen zonder aanziens des persoons. Dit in tegenstelling tot IS-aanhangers die bewust en berekenend plaatsen opzoeken waar zich zoveel mogelijk ‘ongelovigen’ bevinden alvorens uit hun plaat te gaan. Amok is namelijk niet hetzelfde als lijden aan een religieuze extase, wat juist kenmerkend is voor IS-killers die zichzelf eerst van hun laatste geestelijke belemmeringen aangaande hun medemensen ontdeden, alvorens naar de startplek te gaan vanwaar zij hun daad willen plegen. Herinnert U zich de langzame wijze waarop die truck in Nice zich aanvankelijk naar voren bewoog? Berekenend tot het laatst mogelijke moment.

Amok is overigens wèl hetzelfde als berserk. Dit Noorse leenbegrip heeft in het Engels haar volle betekenis behouden, en is daarom nooit ingezet voor een omschrijving zoals ons vanmorgen werd voorgeschoteld. Maar amok, dat heeft in ons land intussen een beetje de connotatie gekregen van onhandelbaar, jeugdige uitgelatenheid die extreem moeilijk hanteerbaar is, maar niet ongeneeslijk. Dat is het dus niet. Dat is IS dan ook niet. Dit zijn jonge mensen die in hun eenzaamheid hier wellicht via internet het gevoel hebben laten aanpraten dat ze om zich opnieuw sociaal in hun oorspronkelijke maatschappij te laten accepteren een daad moesten stellen.

Een amokmaker is juist iemand die alle sociale banden doorsnijdt door zonder aanziens des persoons om zich heen te gaan meppen. Onvoorbereid, ongepland. Complete hysterie met een moorddadig oogmerk. Maar geen moorddadig oogmerk dat uitmondt in complete hysterie.

UPDATE

En echt een opwelling was het dus niet.