Wanneer morgen het Europese parlement zou worden afgeschaft zou de gemiddelde burger van Europa dat best vinden. Niemand begrijpt wat ze daar eigenlijk doen, het kost een hoop geld en er hangt een luchtje van oplichterij omheen. Toen een paar jaar eerder een Nederlandse ex-ambtenaar en klokkenluider van de misstanden zijn verkiezingsprogramma maakte voor het Brusselse Parlement, kreeg hij, meen ik, in zijn eentje drie van de zes en twintig Nederlandse zetels, waar hij vijf jaar lang afwisselend op kon gaan zitten.

Van Buitenen heette hij, of een naam die daar op lijkt. Hij is er intussen al weer mee gestopt, want het hielp allemaal toch niet. Maar hij was een idealist die echt dacht aan alle misstanden in Brussel iets te kunnen doen via het Parlement. Dat is dus niet gelukt. Iedereen heeft het daar te druk zeker met vertalen van teksten en met het op en neer reizen tussen Straatsburg en Brussel.

De hard werkende Europese ambtenaren worden er wanhopig van en vinden het ook erg onterecht, dat gebrek aan belangstelling van de media en het publiek voor hun werk. ‘Met de bankencrisis is toch wel gebleken dat we niet zonder Europa kunnen’, rapporteerde Martin Sommer ooit in de Volkskrant, maar het Europese publiek weet wel beter. Juist bij de bankencrisis bleek dat het Parlement en de Europese Commissie straal worden genegeerd als het er echt om gaat. Dan zijn het Frankrijk en is het vooral de Bondsrepubliek die de dienst uitmaken. En als Europa dan iets doet dan is het niet Brussel; de Euro zit in Frankfurt.

Het is helemaal niet waar dat alle nee-stemmers in het referendum dat we hier in 2005 hadden tegen Europa waren. De mensen zijn in het algemeen niet tegen Europa als een vorm van economische samenwerking en ook niet tegen Europa als een middel om problemen aan te pakken die het nationale bereik te boven gaan. Waar de meeste Nederlandse en Franse stemmers nee tegen zeiden in 2005, is tegen de quasi federale vorm die aan de samenwerking wordt gegeven. Wie voor Europa stemt stemt voor samenwerking maar wie tegen Europa stemt stemt tegen Brussel en Straatsburg, als de symbolen van een bemoeizuchtige en ineffectieve organisatie.

De Brusselse bureaucratie is waarschijnlijk helemaal niet bureaucratischer of minder effectief dan de gemiddelde nationale bureaucratie. Integendeel waarschijnlijk, want zij is nieuwer. Zij staat alleen in het middelpunt van de belangstelling, bij gebrek aan een duidelijke politieke leiding van Europa. Die politieke leiding willen we niet, om een soortgelijke reden als we in Amsterdam geen deelraden willen. Het is dubbel op. Ze wordt ons door de keel geduwd door politici die er in de ogen van het publiek vooral persoonlijk belang bij hebben.

Nationale en Europese politieke leiders zouden elkaar maar in de weg zitten als er echte Europese politieke leiders waren. Ze zouden het grootste deel van hun tijd en energie besteden aan onderlinge competentiegeschillen. De werkelijke politieke leiding van Europa bestaat om die reden uit een vergadering van de nationale leiders. Het parlement zou dat natuurlijk ook moeten doen, zich samenstellen uit de nationale parlementen. Dat zou een vooruitgang zijn, maar nog beter was het om het maar helemaal af te schaffen.

Het is quasi democratie dat Brusselse parlement, zoals een Europese regering een quasi regering zou zijn. Het enige dat echt Europees werkt is het Europese Hof in Straatsburg en dat andere en op onderdelen met Straatsburg concurrerende Europese Hof in Luxemburg. De Commissie en het Parlement is alleen doen alsof.

De confederale vormgeving van de Europese samenwerking is een weeffout. Het is een achttiende-eeuws politiek middel. Zoiets was vroeger nodig in een tijd van slechte verbindingen, die niet opgewassen waren tegen de urgentie van de te nemen besluiten. We leven in de een en twintigste eeuw en zouden op een eigentijdse manier vorm horen te geven aan de politieke instrumenten waarmee we onze problemen oplossen. We willen allemaal de culturele en politieke verscheidenheid bewaren die Europa kenmerkt. Vooral de nieuwe Oost-Europese leden willen dat, die net een periode van centrale machtsuitoefening vanuit het buitenland achter de rug hebben.

We beroepen ons zo graag op een gemeenschappelijke Europese geschiedenis. Het Griekenland van vóór Alexander de Grote is nog steeds het grote voorbeeld voor een Europese beschaving. Dat is niet ten onrechte, want dat Griekenland schiep al de ideeën en idealen die langs de weg van de renaissance en de verlichting de moderne cultuur hebben gevormd. Met dat Griekenland was het afgelopen toen het Alexander de Grote en de Romeinen lukte om alle landen van de klassieke cultuur onder één dak te brengen.

Afgelopen, niet alleen met de vorming van nieuwe politieke ideeën en idealen, maar met al die cultuuruitingen waar nu nog steeds zoveel bewondering voor bestaat. De beelden van Praxiteles en schilderingen van Apelles, de drama’s van Sophocles en Euripides, de gedichten van Pindaros en Sappho, de historici Thucydides, Xenophon en Herodotus, filosofen als Aristoteles en Socrates, de Olympische spelen, alles dateert van voor de Hellenistische eenheidsworst.

Daarom is een unitaire centrale Europese overheid een vreemde vergissing. Zij komt er niet en hoort er ook niet te komen. Het streven naar politieke eenwording staat in de weg aan het vinden van een effectieve manier om de onderlinge samenwerking te regelen.

Die samenwerking is dringend nodig, want de problemen die op ons af komen zijn niet gering. Maar Europese eenheid niet.

Dit artikel over de rol van het Europese parlement verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp