In Frankrijk draait de nieuwe wet Avia de vrijheid van meningsuiting de duimschroeven verder aan. Al gaat de wet nog naar het Constitutionele Hof…

‘Caviarder‘ is een woord dat ik niet kende. Het staat voor iets censureren, letterlijk: woorden of passages in een document zwart maken. Kaviaar is meestal zwart en tsaar Nicolaas I schijnt van deze praktijk een gewoonte te hebben gemaakt, vandaar…. ‘Caviarder’ kwam voor in verschillende artikelen over het Franse parlementslid Laetitia Avia van LREM, de partij van president Macron. Zij is zwart, maar daar ging het niet om. Nee, een organisatie die dat soort zaken bijhoudt, ‘Les Numériques‘, had opgemerkt dat Avia alsmaar probeert informatie op haar Wiki-pagina te ‘kaviaren’.

Wat zij met name van die pagina af tracht te krijgen, betreft een incident dat op 23 juni 2017 plaatsvond, enkele dagen na de laatste parlementsverkiezingen in Frankrijk. De kersverse parlementariër moest afrekenen na een taxiritje, maar de pinautomaat van de chauffeur bleek niet te werken. Ze had geen contanten op zak, en hij bood aan haar langs een geldautomaat te rijden. Dat weigerde ze: ze zei niet te willen betalen voor een taxi die geen kaarten accepteert.

Daar zit wat in: hij had het van tevoren moeten melden. Toch is het nog geen reden om iemand te bijten, maar dat is wat Avia deed. Na een woordenwisseling voelde de chauffeur haar tanden in zijn schouder… Er kwam een zaak van, die het parlementslid schikte door de man een onbekend bedrag te betalen.

Een andere nieuwe parlementariër van Macron’s partij, M’jid El Guerrab, sloeg iemand van de oppositie het ziekenhuis in met een motorhelm. Deze zaak loopt nog, terwijl El Guerrab intussen hoog en droog in een parlementaire commissie zit die geweld onderzoekt…

Na bijna drie jaar met dit parlement zijn er inmiddels zo’n 40 parlementariërs van LREM door rechters veroordeeld. Gelukkig kent het huishoudelijk reglement van de Assemblée een regel die het hebben van een strafblad en het zijn van parlementslid onverenigbaar maakt. Oh wacht, die regel is onlangs geschrapt. Door dit parlement…

Terug naar mevrouw Avia. Woensdag werd een wet aangenomen in de Assemblée die zij had ingediend, en waar al lang en veel over wordt gesproken: de ‘wet-Avia’ tegen haatdragende taal op internet, of in goed Nederlands hate speech. Deze wet geeft de vrijheid van meningsuiting op het internet een behoorlijke douw, en is in zekere zin ook nog eens overbodig: beledigende teksten via internet of welk medium dan ook vallen al onder de Franse wet. Wie dingen zegt of schrijft die niet door de beugel kunnen, kan daar juridisch op worden aangesproken.

In deze wet gaat het er vooral om dat sociale media platforms als Twitter en Facebook boetes tegemoet kunnen zien als ze hate speech niet snel genoeg verwijderen: binnen 24 uur om precies te zijn. Die boetes kunnen snel in de miljoenen lopen

Een logisch gevolg is dat de platforms het zekere voor het onzekere nemen en bij twijfel alles maar meteen weghalen. Een probleem is: wie er gaat uitmaken wat kan en wat niet. Niet de rechter, die doet normaal gesproken binnen 24 uur geen uitspraak.

Een ander logisch gevolg is dat kritiek op enige godsdienst  – lees de islam – per direct onmogelijk is gemaakt. Frankrijk heeft via de achterdeur weer een blasfemiewet…

Het wetsvoorstel ging zelfs de Europese Unie te ver, die toch bepaald niet vies is van beetje censuur. Frankrijk werd op de vingers getikt omdat de wet bedrijven als Facebook onredelijk hard zou treffen.

Mevrouw Avia is van huis uit advocaat, maar door dat taxi-incident weten we al dat ze – om het vriendelijk te zeggen – nogal heetgebakerd kan zijn. En hoe harder ze dat voorval onder het kleed probeert te schuiven, hoe bekender het raakt.

Ook in de Assemblée kan Avia tekeer gaan. In haar spreektijd om de wet aan te bevelen, maakte ze alvast iedereen voor rotte vis uit die agressieve of intimiderende taal gebruikt op internet. En in uitgelekte tweets aan haar medewerkers drukte ze zich ongehoord grof uit over parlementariërs die kritiek hadden op haar wet, of amendementen indienden. Ze had het bijvoorbeeld over het amendement van die ‘pédé’: een ordinair scheldwoord, iets als ‘flikker’.

Deze informatie stond in een fraai stuk onderzoeksjournalistiek op de bekende en betrouwbaar geachte opiniesite Mediapart van Edwy Plenel, oud-hoofdredacteur van Le Monde. Mediapart had vijf van Avia’s parlementaire ex-medewerkers gevonden, die zich beklaagden over hoe de gedeputeerde zich tegen hen had misdragen. De vijf zeiden dagelijks vernederd te zijn, en racistische, homofobe of seksistische teksten naar hun hoofd te hebben gekregen. Daar is bewijs van, zegt de site: tweets en ‘talloze screenshots van conversaties’. Een ex-assistente van Aziatische afkomst lijkt Avia’s persoonlijke kop van Jut te zijn geweest: “Het ruikt hier naar Chinezen” zou ze hebben gezegd, en “Jij bent een nep-Chinees, je kan niet eens met een Mac omgaan…”

Dat zal allemaal nog wel uitgezocht worden, alleen al omdat Avia juridische stappen heeft aangekondigd tegen Mediapart –het zou mij verbazen als ze die echt zet…

De medewerkers verklapten ook hoe de afgevaardigde van het 8ste kiesdistrict in Parijs hen schriftelijk(!) opdracht had gegeven aan haar Wiki-pagina te sleutelen: “We moeten hoe dan ook controle over die pagina krijgen. Het is niet genoeg om enkel dat stukje uit Le Canard Enchainé te verwijderen (over het taxi-incident, AvdM), de hele tekst moet totaal herschreven worden.”

In de Assemblé gedraagt Avia zich alsof ze op een heilige missie is tegen het schuim der aarde: de haters op internet – zo zie je maar weer dat de grootste pyromanen vaak zelf bij de brandweer werken.

“Doe wat ik zeg, maar niet wat ik doe,” zeggen de Fransen.

Dat geldt ook voor regeringswoordvoerder Sibeth Ndiaye, een andere trekpop van president Macron. Zij vertelde in een interview dat ze ‘zonder enige aarzeling zou liegen om de president te beschermen’, en kondigde toch onlangs zonder enige gêne een regeringsinitiatief tegen fakenews aan, het zogeheten “Désinfox”-project. Daarin zou het Ministerie van Informatie journalisten bonus- en strafpunten geven, al naar gelang het waarheidsgehalte van hun stukken over de epidemie, lees: al naar gelang ze het regeringsstandpunt volgen. Een ballonnetje dat de president zelf in algemene zin in januari 2019 al had opgelaten, en dat hij nu onder de dekmantel van Corona opnieuw probeert door te drukken.

Na een storm van protest is ‘Désinfox‘ met stille trom meteen weer afgevoerd.

President Macron grijpt iedere kans om tot meer controle van het internet en meer persbreidel te komen. Uiteraard kwam de ‘wet-Avia’ uit zijn koker. Via de absolute meerderheid van LREM in het parlement krijgt hij alles gedaan, al waren er nu toch wel wat fractieleden die deze wet een brug te ver ging.

Gezien de te verwachten ophef heeft Macron kennelijk de Corona-crisis en de preoccupaties van de media daarmee willen gebruiken om deze wet zeker te stellen.

De voorzitter van oppositiepartij Les Républicains, Bruno Retailleau, heeft al aangekondigd dat zijn partij de wet-Avia zal aankaarten bij het Constitutionele Hof van Frankrijk, omdat hij van mening is dat die “een aanslag vormt op de vrijheid van meningsuiting, en juridisch zwak is.”

Het argument van Laetitia Avia tegen dit soort kritiek?

“Mijn wet bevordert juist de vrijheid van meningsuiting! Nu durven mensen zich niet te uiten omdat ze bang zijn voor de reacties…”

---

Alexander van der Meer is correspondent van onder andere Veren of Lood in Frankrijk.