Max Havelaar actueel in Nederland anno nu
Literatuurboeken en internet staan vol met allerlei literaire prietpraat over de Max Havelaar, het meesterwerk van Eduard Douwes Dekker uit 1860.
De essentie van het boek zijn echter zes politiek-maatschappelijke aanklachten die akelig actueel zijn in het Nederland van nu:
- de armoede van gewone mensen in het West-Javaanse Lebak, als pars pro toto voor velen in het Indië van toen in 1860. Die armoede werd veroorzaakt door de hoge belastingen die vanwege het ontbreken van een ontwikkelde geldeconomie werden geïnd in natura, door zowel de lokale heersers als ten bate van de Staatskas. Zo werd op gezag van het zogeheten Cultuurstelsel een extra vijfde deel onttrokken aan de rijstgronden, ten behoeve van bijvoorbeeld de teelt van lucratieve handelsgewassen. Vandaar ook de subtitel van het boek: “de koffiveilingen van de Nederlandsche Handel-Maatschappy” .
De parallel met tegenwoordig is niet moeilijk te zien. Ook nu kunnen veel mensen niet rondkomen, en gaan naar de voedselbanken. Als de BTW-heffingen, die tegenwoordig de prijzen al meer dan een vijfde verhogen (onder andere ter financiering van de EU) over de hele linie zouden worden gehalveerd, dan zou voor veel mensen het leven een stuk minder zorgelijk zijn.
- De situatie van de mensen daar in Lebak werd nog verergerd door de immorele knevelarij door lokale adel, die door de Nederlandse overheid werd aangesteld in medebewind. Ook werden mensen daar door hun eigen volk gedwongen tot allerlei herendiensten, dat is dus gewoon dwangarbeid.
Ook in ons land ontstaan momenteel allerlei vormen van dwangarbeid, zoals werkwillige bijstandstrekkers verplichten tot nutteloze werkzaamheden, en in die categorie behoort ook salarisverminderingen door verplichte degradatie tot veel te laag betaalde ZZP’er.
- Bovendien graaiden die inheemse regenten in de aan Nederland af te dragen goederen.
Ook dit is niet veel anders dan allerlei door de Nederlandse overheid aangestelde zogeheten toezichthouders en directeuren, die zich momenteel structureel verrijken met geld dat wij verplicht moeten afdragen aan gezondheidsinstellingen, scholen en woningverhuurders.
- Daar kwam nog bij dat die regent werd afgeperst door diens eigen familieleden, zoals niet ongewoon is in culturen waar het niet gaat om “Geselschaft” doch om “Gemeinschaft”
En ook die familiale knevelarij zien we thans in ons land. Waar mensen verplicht zijn om maandelijks geld over te maken aan familieleden op ander continenten, en gedwongen worden te huwen met landgenoten uit het thuisland.
- En verder had die regent ook nog geld nodig ter financiering van zijn islam-geloof, zoals bedevaarten naar Mekka.
Dus net zoals tegenwoordig in Nederland moslims geld wordt afgetroggeld door hun geloofsgenoten voor bijvoorbeeld de bouw van een moskee, of voor het financieren van zogenaamde bevrijdingsbewegingen in het thuisland teneinde het moslim-geloof te verbreiden, of om hen moreel onder druk zetten om andere mensen een dure bedevaartreis naar Mekka te laten maken,.
- Als Douwes Dekker de misstanden meldt bij het bevoegd gezag, wordt dat bepaald niet in dank ontvangen. In plaats van schoon schip te maken, kijkt de gouverneur-generaal de andere kant op en ontslaat de klokkenluider, die vervolgens nergens meer aan de bak komt.
Ondanks betere wetgeving is ook in onze tijd in Nederland de situatie van een klokkenluider weinig verbeterd, zodat misstanden decennialang kunnen voortwoekeren.
We moeten ons schamen: na anderhalve eeuw is de Max Havelaar gewoon nog steeds actueel.
Maar het is nog erger.
Op school wordt vaak wèl het negatieve aspect van het Cultuurstelsel behandeld, maar nìet de knevelarij door de inheemse vorsten[1], en al helemaal niet de negatieve invloed die de islam ook toen al had, en waarover Douwes Dekker hier en daar voorzichtig schrijft, zoals in hoofdstuk XV
“Ja, hy wilde helpen, terechtbrengen, redden, niet verderven! Hy had medelyden met den Regent. Hy, die wist hoe geldgebrek kan drukken, vooral waar het leidt tot vernedering en smaad, zocht naar gronden van verschooning. De Regent was oud, en ‘t Hoofd van een geslacht dat op grooten voet leefde in naburige provincien, waar veel koffi geoogst en dus veel emolument genoten werd. Was ‘t niet grievend voor hem, in levenswys zoo ver te moeten achterstaan by zyn jongere verwanten? Bovendien meende de man, door dweepzucht beheerscht, by ‘t klimmen zyner jaren het heil van zyn ziel voor bezoldigde bedevaarten naar Mekka en voor aalmoezen aan gebedzingende leegloopers te kunnen inkoopen. De ambtenaren die Havelaar in Lebak waren voorafgegaan, hadden niet altyd goede voorbeelden gegeven. En eindelyk maakte de uitgebreidheid der Lebaksche familie van den Regent, die geheel ten-zynen laste leefde, hem het terugkeeren tot den goeden weg moeielyk.”
- Een structuur die overigens te vergelijken valt met de verdeling van het openbaar bestuur tussen autonomie en medebewind bij de lagere overheden op basis van de Wetten van Thorbecke uit diezelfde tijd.
Dit artikel verscheen eerder op Polderland
Nicolette Geveke is correspondent EU/Brussel voor Veren of Lood.
Mooi, Nicole ;=)
Top artikel, dank Nicolette.
De eigenaardigheid van veel huidige politiciek en regentenscum is dat ze dit soort boeken ( en bijv.die van Orwell) ongetwijfeld gelezen hebben maar ze vervolgens als handleiding gebruiken .
Erratum .Politiciek is politiek .