Doorzwemmen Jantje! De ouderen onder U zullen dit zinnetje wellicht nog herkennen als de clou van een mopje uit de jaren tachtig.

De reden dat ik er aan moet denken was onderstaand Teletext-bericht:

Doorzwemmen, Jantje! Was het antwoord op de fictieve mop-vraag “Papa, is het nog ver naar Amerika?” Van dit type waren er meer, maar die blijven u bespaard omdat ik ze vergeten ben.

De toepasbaarheid is er niet minder om. Dus laat ik eens beginnen met de vraag hoe dit allemaal zo heeft kunnen komen? Zelfmoord is geenszins een natuurlijk verschijnsel, en zelfs het bekende lemmingenverhaal blijkt bij nadere inspectie een broodje Bokito.

Maar slecht voorbeeld doet slecht volgen, zoveel is zeker.

Ooit las ik een heel betoog dat De Schuld bij Goethe legde. Die Leiden des Jungen Werthers zou in Europa een zelfmoordgolf van tragische figuren tot resultaat hebben gehad. En tragische proporties, dus. Het zou gaan om een golf van mensen die door liefdesverdriet gedreven het eind Der Jungen Werther navolgden. Voor die tijd zou in Europa het verschijnsel zelfmoord zo goed als onbekend zijn geweest.

Ik geloofde er toen niet veel van, en het laatste restje van mijn geloof er in heb ik sindsdien weten te verliezen. Het is ellendig om te moeten constateren, maar er blijken mensen te zijn wier leven in de bloei van hun jeugd afgelopen blijkt. Ze lopen tegen iets op dat ze niet aan kunnen, een drama waar ze nooit overheen komen, zo u wilt. En poef: weg zijn ze.

Dat is niets om je vrolijk over te maken, en ik heb het zowel van dicht als van zéér dichtbij meegemaakt. Maar juist om die reden word ik boos als Teletext met het verhaal komt dat het aantal zelfmoorden onder jongeren is verdubbeld door het ontbreken van voldoende jeugdzorg.

Dat is hetzelfde als er een beetje dom bij staan lachen. Een aanfluiting, en een belediging voor iedereen die zijn best heeft gedaan het leven voor zulke jongeren makkelijker te maken.

Wat complexe psychiatrische problemen betreft: we leven in een maatschappij die die in overmaat genereert. Dat die zorgers zelf soms deel van het probleem worden? Mag u niet zeggen, dus zeg ik het. Is er een oplossing? Eigenlijk niet, maar het is wat we tegenwoordig verwachten. Dat de liefde van je (korte) leven je niet (meer) moet? Rot. Echt, heel vervelend. Maar een drama zoals het er soms van gemaakt wordt? Kom op zeg.

U begrijpt nu waarom ik moest denken aan Doorzwemmen, Jantje!

Want ook al heb je het er zwaar mee: onderdeel van het leven is leren er mee om te gaan dat niet alles zo gaat als je hoopt of denkt te mogen verwachten. Doorzwemmen, daarom. Als je ver genoeg door zwemt kun je wie weet ooit weer om jezelf lachen – èn om de pretenties die je aan de rand van je eigen wanhoop brachten.