De AEX staat op een hoogtepunt, moet je nu je winst nemen? Is er een recessie in Europa op komst? Vele financiële instellingen voorzien dat.

De macro-economische cijfers in de eurozone vallen tegen en de vooruitzichten verslechteren. Vooral de neerwaartse trend van de maakindustrie in Duitsland baart zorgen. Toch gaat Nederland ook in 2020 nog een goed economisch jaar tegemoet, voorspelt het CPB.

Voor een recessie moeten we niet naar Nederland kijken. Het Nederlandse bruto nationaal product (bnp) neemt dit jaar met 2,6 procent toe en volgend jaar met 1,7 procent, bij een werkloosheid van slechts 3,6 procent. De groei-impuls komt nu uit het binnenland. Doordat het inkomen van huishoudens is toegenomen, consumeren we dit jaar 2,5 procent meer. De investeringen nemen met 4 procent toe door positieve economische vooruitzichten. Ook de overheid draagt met extra bestedingen bij aan de groei. De export blijft toenemen en groeit meer dan 4 procent. De onderliggende economische groei verschillen zijn groot: Ierland 5,6%, Malta 5%, Hongarije 4,6%, Polen 4,1%, Engeland 1,3%, Duitsland 0,4%, België, 1,1%, Denemarken 2,0%, Frankrijk 1,3%, Griekenland 1,8%. China 6%, VS 2,2%.

De economie van Duitsland is in het tweede kwartaal gekrompen. De Duitse locomotief valt stil. De grootste economie van Europa kampt met de invloed van de internationale handelsconflicten en de groeivertraging van de wereldeconomie. Vooral de buitenlandse handel drukt op de economische prestaties. De uitvoer van goederen en diensten daalde sterk. Naast de handelsvete tussen de VS en China speelt ook Brexit de Duitse industrie parten. De Duitse auto-industrie kampt met de overgang van benzine en diesel naar elektrisch. Zorgwekkend is dat de consumentenbestedingen afnemen. Duitsland moet meer werk maken van digitalisering, verduurzaming, energietransitie, infrastructuur en onderwijs. Ons land is economisch sterk verweven met Duitsland, zodat we eens een tik mee kunnen krijgen. Als Brexit tegenzit mogen we ook uit die hoek nog op een tik rekenen. De onzekerheid neemt toe.

Een traditioneel goede indicator voor een recessie is de zogenaamde omgekeerde rentestructuur. Dat betekent dat de lange rente met een rentetermijn van tot 10 jaar onder de korte rente ligt van 1 jaar. Banken kunnen hun geld zodoende niet rendabel lang uitzetten. Het beleid van centrale banken, waaronder de ECB, leidt tot een extreem leengedrag en ultra lage rente. We beschikken over een lange rentegrafiek vanaf 1541. De lange rente ging ooit, pal voor start van de 80-jarige oorlog in 1568, naar 17%. De laagste rente ooit was in 1860 3,5% kort voor de start van de Dow Jonesindex. De huidige negatieve rentes zijn ongezien en ongehoord.

Dat de rente nu zo laag is komt mede doordat de nationale schuldposities enorm zijn opgelopen en centrale banken er alles aan doen om ze financierbaar te houden. Er is sprake van een wereldwijde kredietbubble die zich over alle beleggingscategorieën verspreid heeft, zoals ook aandelen en vastgoed. De laatste recessies waren 2007-2009 en 2012-2013. De situatie is nu minder stabiel dan toen, want de mondiale schuldenlast is driemaal zo hoog. Als het vertrouwen in de centrale banken verdwijnt kan een ernstige crisis uitbreken. Door de absurd lage rente hebben de centrale banken geen ruimte meer om met een rentebeleid een crisis de kop in te drukken.

Christine Lagarde, directeur van de ECB, zet door. Nu wordt er zware druk op Nederland vanuit de EU uitgeoefend om te investeren om recessie in Europa te vermijden. Minister Wopke Hoekstra komt daaraan tegemoet met fonds van 50 miljard euro. De staatsschuld van Italië bedraagt 132% en van Griekenland 181% van het BNP, veel meer dan de 60% staatsschuld die nog gezond wordt geacht. De gok die Draghi nam is de economieën van Italië en Griekenland met een ultra lage rente uit een faillissement te houden. Zo houden deze landen de noordelijke EU-landen in de tang, want bij hun neergang zouden wij niets meer terugzien van onze leningen. Biljoenen euro’s staan op de tocht, ten koste van Nederlandse pensionado’s en spaarders.

Het plaatje stemt helaas niet vrolijk: Brexit, politieke instabiliteit in Europa en handelsconflicten. Hoe komt het dat de AEX op haar hoogste notering staat sinds 2001? Dat heeft tenminste twee redenen. De Amerikaanse economie doet het lang niet slecht. De winstverwachtingen van bedrijven zijn naar boven bijgesteld en de werkgelegenheid is hoog. Trump heeft het economische tij (nu nog) mee. Hij zegt: enjoy! In de tweede plaats verwacht men dat het handelsconflict met China wordt bijgelegd. Zowel Xi JinPing als Trump scoren in geval van een handelsovereenkomst. Mijn inschatting is dat de beurzen fors overgewaardeerd zijn door het rigide beleid van de centrale banken. Ik geef u in overweging uw winst te nemen. Daar is niemand ooit armer van geworden, maar u moet het natuurlijk zelf weten. Is de euro bestand tegen een forse recessie? We zitten in onbekend vaarwater. Om de economische groei overeind te houden zullen we nog geruime tijd vastzitten aan die lage rentes. Waar kan een particulier nog geld wegzetten als je een recessie verwacht in 2020? Aandelen en vastgoed zitten op een top, obligaties zijn duur, goud biedt geen volume en cash levert niets op. ‘Vluchten kan niet meer’. Klaas Knot, directeur van De Nederlandsche Bank, zegt dat we langs het randje gaan toen hij zich keerde tegen het ECB-beleid. “Ik heb er u ervoor gewaarschuwd!”