Het onderwijs in Nederland wordt steeds meer staatsonderwijs, waarbij de bestaande diversiteit aan opvattingen wordt weggevaagd ten behoeve van het ‘groter goed’.

Dat die ideologie van het groter goed niet toevallig samengaat met de wens de maatschappij te modelleren naar de laatste progressieve inzichten van sociale vooruitgang mag geen verbazing wekken – het een ligt in het verlengde van het ander.

Dat weerhoudt de staatsomroep er niet van uitgebreid met een Urkje te komen:

Zo onthulde Nieuwsuur in september dat er in het islamitisch onderwijs lesmethoden worden gebruikt waarin homoseksualiteit, het veranderen van geslacht en het hebben van oogcontact tussen jongens en meisjes worden veroordeeld. Maar ook in het streng-christelijke onderwijs wordt homoseksualiteit afgewezen.

Hier zien we vooral dat dat de vrijheid van onderwijs wel degelijk van staatswege wordt beknot. Dat bepaalde religieuze inzichten sociaal onacceptabel zijn geworden is overigens ook mijn mening, maar ik vind de manier waarop het staatsonderwijs steeds meer vorm begint te krijgen strijdig met wat wenselijk is. Meest nog doordat er voortdurend aan gesleuteld wordt om ‘bij te blijven’ met maatschappelijke modes waarvan de toegevoegde waarde hoogst discutabel is.

De praktijk leert al dat het zeker niet eenvoudig is om scholen die dat niet wensen in een keurslijf te dwingen als de docenten daar niet in mee gaan. Wat nu weer wordt genoemd aangaande christelijke scholen is derhalve minstens zo fout als dat ingrijpen op op islamitische scholen waar zeer zorgvuldig op de achtergrond van de docenten wordt gescreend. Het verschil is dat de christelijke scholen zich langzaam pogen aan te passen aan veranderende overtuigingen, en islamitische niet. Gewoon: niet. Dat verschil wil men bij Nieuwsuur niet begrijpen, en is daardoor het beste argument tegen elk ingrijpen. En dan zegt men dit:

De inspectie richt zich niet alleen op de gebruikte lesmethode. “We kijken ook naar welke bronnen nog meer worden gebruikt, wat een leraar zegt, welke opdrachten worden gegeven en hoe die worden beoordeeld”, zegt een woordvoerder.

Maar in de praktijk doet men iets anders. Slechts scholen die zich formalistisch opstellen en zich openlijk verzetten krijgen aandacht, wat er in stilte gebeurt zal weinig in de weg worden gelegd.

Dat neemt niet weg dat de prominente rol die Burgerschapsonderwijs krijgt steeds vreemdere vormen aan neemt. Op het VMBO en MBO is het een vak waarmee de meeste leerlingen de meeste moeite hebben, zo werd mij afgelopen week door een ervaringsdeskundige verteld. Waar door de leerlingen ook het meest op wordt neergekeken, en terecht. Dat hier van overheidswege wordt gepoogd de opvoeding nog eens dunnetjes over te doen geeft al aan dat dit ongezond is, en grenst aan indoctrinatie – zo je het zo niet zou moeten noemen. Hoe jonger de kinderen, hoe bevattelijker, nietwaar? Maar wat de juiste opvoeding moet zijn? Dat je dat van staatswege meent te moeten bepalen geeft aan dat de nood hoog gestegen is. En dat er op dit vlak moet worden ingegrepen op een manier die meer mensen tevreden stelt.

De tijd van gezellig “melkdoppen verzamelen voor Afrika” is geëvolueerd naar een sociale dwang om elkaar lief te hebben, om wat voor reden dan ook. Kun je mensen daartoe verplichten? Hoe hypocrieter de kinderen daar op knikken, hoe eenvoudiger het vak burgerschap voor de leraar werkt. Maar met het bijbrengen van normen en waarden kàn het weinig van doen hebben, daarvoor is elke school te laat. Het geeft dilemma’s waarover te weinig wordt nagedacht op beleidsniveau, terwijl men tegelijkertijd poogt allerlei gaten te stoppen en sociale aneurismes tegen te gaan. Het is vechten tegen de bierkaai als het gaat om kinderen van migranten, en dat die het echte probleem zijn wil niemand erkennen. Stèl je voor.