De Kamer heeft gisteren een motie aangenomen om precariorechten af te schaffen. Dat leverde gene publiciteit op, maar het is toch op zijn minst ietwat vreemd wat hier gebeurt.

Het is een mooi idee, zo op het eerste gezicht, met gezond klinkende overwegingen:

de nutsbedrijven deze precariobelasting doorberekenen aan bewoners en bedrijven, waardoor deze belasting ondoorzichtig is

Precario is een belastingrecht dat gemeenten heffen bij gebruik van de openbare ruimte. Of dat zou moeten kunnen, daarover kun je van mening verschillen. Maar als gemeenten die heffing plotseling niet langer mogen gebruiken als de nutsbedrijven in het spel komen, bevreemdt dat mij zeer.

Zeker niet, als het argument is, dat de nutsbedrijven die heffing door zullen berekenen aan hun klanten. Doen gewone ondernemers dat niet ook, denkt U? En als ze het niet doen, zouden de nutsbedrijven het dan onder alle omstandigheden wel doen? De redenatie hierachter is op zijn minst krukkig, maar wat me pas echt een ongemakkelijk gevoel geeft, is dat de nutsbedrijven tegenwoordig niet langer nuts zijn.

Op een enkele uitzondering na, zijn de meeste nutsbedrijven de afgelopen 25 jaar geprivatiseerd. hetgeen betekent dat dit een lastenverlichting voor bedrijven is, waarvan men hoopt dat die lastenverlichting inderdaad wordt doorgegeven aan de klant. Hoopt. Want een kostenvermindering maakt de weg vrij voor verdere concurrentie op prijs, leert het handboek van de vrije concurrentie-economie. Maar aangezien veel nutsbedrijven semimonopolisten zijn, zal het met die prijsaanpassingen niet zo’n vaart lopen als men veronderstelt. De praktijk is nu eenmaal weerbarstig.

Wat wel een directe reactie op zal leveren, is het afknijpen van weer een gemeentelijke inkomstenbron. De gemeenten hebben het zwaar, en elke cent moet driemaal worden omgedraaid. Een korting van gezamenlijk 110 miljoen is niet niks, hoezeer de minister ook de tijd wil nemen om deze lagere overheden (het gaat bijvoorbeeld ook over waterschappen) de kans te geven elders andere inkomstenbronnen aan te boren.

Ook buiten de Kamer klinkt hier en daar de roep om gemeenten de mogelijkheid te ontnemen om precariorechten te heffen op netwerken van nutsbedrijven. Daar wil Plasterk niet zomaar aan. Hij wil eerst compensatiemogelijkheden hebben.

Maar wacht even! Stond in de overwegingen van die motie-Veldman niet, dat het er om ging de helderheid van kostenplaatjes te vergroten? men spreekt over ‘doorzichtigheid’, maar de gemeenten gaan zichzelf dus elders compenseren. Zou dat voor de burger helderder worden?

Hier wordt een broekzak dichtgenaaid, terwijl men wacht tot het vest een nieuw zakje krijgt aangemeten. Het lijkt heel waarschijnlijk dat de burger hiervan per saldo de dupe zal zijn. Niet alleen is niet iedere verandering automatisch een verbetering, maar de ondoorzichtigheid verplaatst zich nu van de verantwoording van de gemeentelijke overheden naar die van bedrijven waarvan men hoopt dat die de prijzen navenant zullen verlagen met de besparing die hen wordt toebedeeld.

De burger wordt hier niet beter van, mogelijk wel slechter. Tussen verschillende bedrijven wordt rechtsongelijkheid gecreëerd, aangezien sommigen niet langer voor het gebruik van de openbare ruimte mogen worden aangeslagen, terwijl die heffing voor andere blijft gelden. Gerotzooi met, en verschuiven van heffingen, waarvan men hoopt dat die voor de burger uiteindelijk financieel neutraal zullen uitpakken zijn nooit een goed idee. Nog even afgezien van het feit dat dit soort operaties niet gratis is.

Een heel slecht idee.