We leven steeds meer met de dagelijkse kans te worden geconfronteerd met terreur. Maar zijn eventuele oplossingen wel oplossingen?

Op de chique Apollolaan in Amsterdam Zuid staat een oorlogsmonument. Een groepje van drie bronzen mannen. Zij staan daar omdat de Duitsers in WWII daar burgers hebben geëxecuteerd. Het waren gevangenen, die met de daad waarvoor ze geëxecuteerd werden niets te maken hadden. Dat nu, is terreur.

Als het de verzetsstrijders waren geweest die de daad — de executie van een Duitse officier — hadden gepleegd dan was het een executie van vijanden door de Duitse bezettingsmacht geweest en geen terreur. De minste ongehoorzaamheid zal ongekende gevolgen hebben is de boodschap. De jakobijnse en stalinistische terreur zijn daar nog heftiger voorbeelden van.

Als een bevrijdingsbeweging aanslagen pleegt op gezagsdragers, hoogwaardigheidsbekleders, de leiding van de verdediging van de orde of vitale systemen van de elite dan is dat geen terreur. Zij bestrijden de vijand zelf, wat je daar verder ook van mag denken en mogen zich uit dat oogpunt terecht een bevrijdings- of verzetsbeweging noemen. Naarmate die machtige vijand zich beter beveiligd of de bewapening en aanhang van de bevrijdingsbeweging tekort schiet kan die uitwijken naar terreur: de bevolking angst aanjagen door geweld en dood tegen willekeurige burgers en het daarmee ontwrichten van het dagelijks leven. Omgekeerd: naarmate de regering in het nauw komt grijpt zij zelf naar terreur.

Terreur door een illegale beweging is onmogelijk zonder een stevige eigen basis, een groep van voldoende omvang die legaal in het land verblijft en met de ideeën van de terroristen sympathiseert. Die basis blijft mede in stand door het uitoefenen van terroristische druk op de eigen groep. Om te beginnen met uit de eigen groepscultuur stoten van afwijkende geluiden, gevolgd door meer maffiose vormen zoals bedreiging, brandstichting, ontvoering of het heffen van beschermgeld. Er zijn verbindingen tussen criminaliteit en terreur, waarbij criminaliteit een Robin Hood achtige activiteit wordt, bezien vanuit de terrorist en hun aanhang.

Voor ieder verzet is een geloof in “het goede” noodzakelijk, een ideologie waarin de politieke beweging waar de terroristen deel van uitmaken haar eenheid en doelen formuleert en beleeft. Dat kan een godsdienst, nationalisme of socialisme zijn.

Veel terroristische daden vergen niet erg veel organisatie en training. Ze kunnen zelfstandig worden voorbereid en uitgevoerd door kleine groepen of eenlingen. Dat was al zo voor het internet bestond, denk ook aan de cellenstructuur van het verzet tegen de Duitsers. Het internet heeft de mogelijkheden uitgebreid en vereenvoudigd. Het is niet nodig dat een aanslag die met een “handtekening”, bijvoorbeeld het roepen van “Allah Akbar”, gepleegd is officieel door ISIS of Al Qaida geclaimd wordt. Als bron van ideologie en instructie zijn zij hoe dan ook oorzaak en schuldig. Voor een aanslagen op de heersende macht zelf (verzet) zijn wel voorbereiding, een goede organisatie en voldoende middelen nodig. Het eenmansleger Breivik voldeed aan die voorwaarden.

Terreur is wel degelijk effectief, al denken onze machthebbers daar schijnbaar anders over. Niet alleen dwingt zij tot maatregelen die de vrijheid van burgers beperkt, ze draagt bij aan een klimaat waarbij de ideologie van de terroristen, de islam, niet meer weersproken mag worden, en zelfs geaccepteerd en gefaciliteerd wordt.

Hoe terreur te bestrijden?
De huidige wijze van terreurbestrijding bestaat uit het bewaken van gevoelige objecten en personen gekoppeld aan inlichtingenwerk om potentiële terroristen op te sporen en op te pakken. Deze werkwijze is kostbaar en werkt onvoldoende

Het bewaken van gevoelige personen en objecten is voor een belangrijk deel geen terrorismebestrijding maar verdediging tegen vijandelijkheden en daarmee juist een oorzaak van terrorisme. Als ik de minister niet kan doden dan dood ik gewone burgers. Als ik de vitale verbindingen van de elite niet kan aanvallen dan ga ik voor de winkelstraat. Voor een ander deel heeft het een waterbedeffect, waarbij terroristen nog eenvoudiger doelen kiezen. Dit leidt tot een steeds verdergaande bewaking en daarmee opsluiting van de eigen burger, die voortdurend vrijheden moet inleveren. Zonder dat er uiteindelijk iets mee wordt opgelost. Merk op, dat er een verbinding is tussen beveiliging tegen “gewone” misdaad, terreur en het beperken van de vrijheden van de gewone burger.

Het huidige inlichtingenwerk is ineffectief, maar het is de vraag of het ooit beter kan. De opsporing van vrijheidsstrijders is al lastig als het gaat om een groep die tot de eigen cultuur behoort zoals de Baader-Meinhof groep, maar in een dergelijke groep kan men infiltreren. Bij de huidige islamitische terreur is infiltratie bijna onmogelijk. Men kan als individu een terroristische aanslag plegen door wat handleidingen van internet of desnoods uit een ouderwets boek te halen. Voor de ideologische vorming hoeft men niet naar massa- of zelfs huiskamerbijeenkomsten te gaan. Het in de gaten houden van internet kan wel behulpzaam zijn, maar ten eerste wordt dat werk bemoeilijkt door de privacyroepers en de wetten en regels die zij hebben afgedwongen. In dat kader nog maar eens aandacht voor privacy is in het voordeel van de kwaadaardigen. Tevens is er een taalprobleem en is er de kolossale omvang en chaos in de werking van het internet zelf. Vanwege culturele- en taalverschillen is het lastig om een groep te infiltreren en het werven van infiltranten onder de doelgroep zelf is om diezelfde reden uiterst riskant: men kan slechter beoordelen of de persoon aan de juiste kant staat.

Heeft men eenmaal potentiële terroristen gevonden, dan is het probleem dat die niet zomaar opgepakt en uitgezet of opgesloten kunnen worden. Zij moeten eerst serieuze voorbereidingen hebben getroffen of al (bijna) tot actie zijn overgegaan. Ons rechtssysteem is gebaseerd op daden, niet op intenties. Maar zelfs als intenties voldoende zouden zijn, is het bij het huidige functioneren van de rechtspraak een lastige en tijdrovende zaak. Om de daad te voorkomen moet men dus vrijwel permanent observeren; een zeer arbeidsintensieve zaak. Volgens There Is No Intelligence Solution to Britain’s Rivers of Blood zijn 24 medewerkers nodig om één persoon afdoende in de gaten te houden. Zelfs als dat slechts de helft zou zijn kan men begrijpen dat er slechts enkelen in de gaten gehouden kunnen worden.

Wat dan?
Terrorismebestrijding is eigenlijk alleen mogelijk door de voedingsbodem weg te nemen. Niet door te proberen met veel subsidie mensen te overtuigen dat ze gezellig “bij ons” moeten gaan horen, maar door te verbieden en te straffen. Daarvoor zijn radicale maatregelen nodig, waarbij men evenals bij de operatie van een gezwel niet te zuinig moet snijden. Alles wat ook maar zweemt naar de gepropageerde ideologie (voor de hardnekkigen: elke godsdienst is (ook) een ideologie) moet aangepakt worden. Als niet toevallig voorbeeld de islam.

Het georganiseerd beoefenen van de islam zou slechts aan stromingen die ondubbelzinnig uitspreken onderdeel te willen zijn van onze cultuur kunnen worden toegestaan. Alleen versies van de Koran en andere geschriften toestaan waaruit oproepen tot geweld of achterstelling geschrapt zijn. Arabisch mag als omgangstaal alleen achter de voordeur; daarbuiten en in geschrift alleen met vergunning. Elk symbool dient uit de openbare ruimte te verdwijnen, zoals we ook hakenkruizen niet accepteren. We zullen de grenzen goed moeten bewaken en dat geldt ook voor de communicatiemiddelen zoals internet.

Dat dat niet kan is onzin, de Chinezen kunnen het redelijk goed. Het zal niet honderd procent waterdicht zijn maar negentig zal zeker helpen. De bestraffing zal voornamelijk moeten bestaan uit uitsluiting, waarbij uitwijzing, gekoppeld aan het ontnemen van staatsburgerschap niet te moeilijk behoort te zijn. Het heeft weinig zin daar verder op in te gaan, want uit bovenstaande wordt duidelijk dat een dergelijke aanpak onder ons huidige rechtsstelsel uitgesloten is.

Zelfs bij een afgekondigde noodtoestand zal het lastig zijn, al helpt dat wel. Het is duidelijk dat dit geen zaak is die op nationale schaal kan worden aangepakt. Maar er zal nog flink wat terrorisme en een halve volksopstand nodig zijn voordat de Europese elite dit gaat aanpakken als ze dat al ooit gaat doen. Dan zou het wel eens te laat kunnen zijn. Zonder een betere elite. En geen “directe democratie” of “patriottisme”.

---

Dit essay verscheen eerder op Harde Woorden.

Meer over terreur op Veren of Lood vindt u hier