De uitkomst van de Eurocrisis zal onze toekomst voor lange tijd bepalen. De mening van de PVV over de euro is maar al te bekend, maar wat zeggen de andere partijen – VVD en CDA – met wie de partij van Wilders het avontuur van het minderheidskabinet Rutte aanging eigenlijk in hun verkiezingsprogramma over de Eurocrisis?

Niets, eigenlijk.

Dat is althans de mening van de econoom Bas Jacobs, hoogleraar aan onder andere de Erasmusuniversiteit, die hierover gisteren twee blogjes schreef. Jacobs is een eurogelovige, zo blijkt uit alle stukken op zijn persoonlijke blog. Ook daarom maakt hij zich grote zorgen om het ontbreken van een visie bij de rechtse partijen op het voortbestaan van de euro – in hun verkiezingsprogramma’s althans.

Misschien het meest opvallend aan de benadering van Jacobs is zijn overmatige aandacht voor de geschreven beloften van de besproken partijen. In de politiek is het belangrijker partijen te beoordelen op hun daden, aangezien zij zich daarin daadwerkelijk laten kennen voor wie ze zijn. Zo’n verkiezingsprogramma is leuk om na de verkiezingen naar te verwijzen als het uitkomt, en als ‘verleden tijd’ te bestempelen als de inhoud strijdig blijkt met de meest recente poging om in de peilingen het wispelturige electoraat ter wille te zijn.

Waarmee ik maar zeggen wil, dat het belang van die programma’s hoogst beperkt is. Slechts journalisten en het CPB gaan er serieus mee om, en meer aandacht is ook beslist overbodig. Dat de VVD pas op 25 augustus het programma officieel vaststelt – tweeënhalve week voor de dag van de verkiezingen – illustreert dat op een werkelijk beschamende wijze. Premier Ruttes reputatie, dat alles van hem afglijdt, lijkt hem ietwat naar het hoofd gestegen, maar in een korte campagne geeft het hem wellicht een kans. Maar stuurloos ronddobberen, en als de stroom uiteindelijk vat op zijn tobbe krijgt triomfantelijk wijzen dat hij een richting gekozen heeft, is niet bepaald een demonstratie van krachtig leiderschap.

De VVD heeft dan ook een enorm probleem. Zij wil koste wat kost vermijden dat zij op iets kan worden aangevallen dat haar positie als grootste partij kan bedreigen, en hanteert daarom de ouderwetse CDA-tactiek van nietszeggenheid. Door zo min mogelijk concrete zaken te benoemen, hoopt Rutte in die korte maar ongetwijfeld hevige campagne te voorkomen dat hij wordt geconfronteerd met voornemens die al door de tijd zijn achterhaald. De huidige ontwikkelingen rond de euro lijken hem hierin gelijk te geven, maar fraai is anders natuurlijk.

De kritiek van Jacobs, dat de VVD eigenlijk niets zegt over de Eurocrisis, en zeker geen visie heeft op de redding van de Europese munt, snijdt dan ook hout. Verder dan een pleidooi voor de oude afspraken uit het stabiliteitspact komt de VVD niet, met als kleine modificatie, dat landen die zich niet netjes aan die afspraken houden uit de Eurozone moeten worden gegooid. Juridisch onmogelijk zonder fundamentele verdragswijzigingen, maar het heeft de schijn van een ferm voornemen. En op weg naar 12 september is het vooral de schone schijn die van belang is. Volstrekt door de realiteit achterhaalde kletskoek, meer heeft de VVD thans wat betreft de Eurocrisis niet te bieden. Het blabla-gehalte is dan ook beangstigend hoog:

Als eurolanden hun overheidsfinanciën niet op orde brengen, moet niet worden geschroomd om sancties uit het stabiliteits- en groeipact op te leggen.

En (natuurlijk!) een nauw verholen leugen:

.. deze situatie zal moeten worden aangegrepen om de aansturing van de euro te verbeteren. Daarvoor hoeft geen macht te worden overgedragen aan Brussel.

Het CDA-programma lijdt volgens Jacobs aan hetzelfde euvel als dat van de VVD. Hij constateert terecht:

In de Eurocrisis gaat het om vele, vele miljarden aan belastinggeld. Als ik CDA-stemmer zou zijn, zou ik willen weten hoe het CDA hiermee wil omgaan. Maar helaas. Ook het CDA draait haar kiezers een rad voor ogen. Het is godgeklaagd.

Dat het CDA zich onder invloed van haar voorzitter blijmoedig tot EU-enthousiasme heeft bekend, betekent vermoedelijk dat zij klakkeloos de leiding van de minister van Financiën (nu nog CDA’er De Jager) zal blijven volgen. Iets anders kan er niet uit gedestilleerd worden, want het CDA zegt in haar programma zo mogelijk nog minder dan de VVD.

De Economische- en Monetaire Unie moet worden voltooid om een stabiele eurozone te krijgen. Aanpak van de economische crisis vergt sterkere coördinatie en integratie op Europees niveau, te verankeren in Europese verdragen

Dat er in geen van beide programma’s ook maar over één (Eurocrisis)cent verantwoording wordt afgelegd, wordt door beide partijen verdedigd met de smoes dat het geen geld is dat we uitgeven, het is slechts een lening. “Dat geld komt weer terug, en met rente.’” Dat hoeven we dan niet te boeken onder de staatsschuld, is de gedachte. Op dit moment zijn er een hoop banken die zouden willen dat zij deze benadering zouden mogen kiezen bij het opstellen van hun balans. Speciaal van banken in Spanje en Griekenland zou de balans er daardoor een stuk florissanter uit zien. Totaal ongeloofwaardig dus.

Als het CPB bij het doorrekenen van de verkiezingsprogramma’s met deze uitgangspunten akkoord zou gaan, maakt het zich daarmee volstrekt bespottelijk. Wat niet wegneemt dat vrijwel àlle partijen met dit euvel zullen aankomen, zodat we mogen verwachten dat het CPB zal doen of haar neus bloedt. Dat Nederland als gevolg daarvan nog enige stevige bloedneuzen zal moeten ervaren de komende jaren, moeten we blijkbaar rangschikken onder de moderne Europese folklore.

Deze korte stukjes van Jacobs zijn beslist interessant, en ik zie uit naar zijn bespreking van de programma’s van andere partijen, die hij beloofd heeft eveneens onder het vergrootglas te zullen leggen. Toch maakt Jacobs’ droefenis over het ontbreken van concrete aandacht voor de redding van de euro mij als euroscepticus niet blij, want de ervaringen van de afgelopen jaren geven geen reden tot optimisme wat betreft de ad hoc-aanpak van onze regering.

Dat laat onverlet, dat het gebrek aan aandacht in de verkiezingsprogramma’s van VVD en CDA voor de Eurocrisis een beschamende vertoning is, die verdient aan de kaak te worden gesteld.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.