PS2019 ziet er in de peilingen ongunstig uit voor de coalitie. Maar nu al kun je zien wie Rutte3 de helpende hand zullen bieden. Het land wordt daar niet beter van.

Stiekem schommelt de VVD in de peilingen weer ietsje omhoog, maar benoemen doet de staatsomroep dat niet. Dat is zowel interessant als kenmerkend voor de stemming in het land: hoe minder ophef, hoe meer kans de regeringspartijen hebben om PS2019  min of meer ongeschonden door te komen. Min of meer, want dat er opnieuw harde klappen zullen vallen staat nu al wel vast. Dat de coalitie in gezamenlijkheid een meerderheid zal halen kan worden uitgesloten.

Maar is dat genoeg voor een gewenste herijking van de koers die dit kabinet na 2017 heeft ingezet, tot verrassing van veel van haar kiezers? Men is het zich nog onvoldoende bewust, maar wat Rutte3 de afgelopen jaren heeft gepoogd in te zetten is het soort beleid dat je vanuit Brussel verwachten kunt als dat nog meer te zeggen krijgt dan het nu al heeft. Niet voor niets bespreek ik het vaak als Rutte’s meesterproef voor een toekomstige EU-topbaan.

Het Nederlandse electoraat is het proefdier waarop wordt getest hoe zwaar je de boel beliegen kunt aleer de pleuris echt uitbreekt. Vooralsnog moeten vanuit Brussels perspectief de resultaten bemoedigend zijn. Er is wat gemor, maar grote openlijke protesten als in Frankrijk blijven uit. Terwijl de aangekondigde maatregelen zowel zeer ingrijpend als levensstandaard vernietigend zijn.

Die onvrede vertaalt zich vooralsnog maar beperkt, al wordt dat wellicht gemaskeerd door de verdeling van proteststemmen over PVV, FvD en in zekere zin de SP. Binnen het ei van de Regentenpartj zien we dat GL zich daar steeds meer deel van zal gaan maken. De traditionele middenpartijen zijn het grootste slachtoffer, en zij zullen de hoogste prijs betalen op 20 maart. Zowel CDA als D66 staat een implosie te wachten – een implosie ook waarvan de PvdA nauwelijks profiteert. Ook al zal de groei van GL – naar mijn overtuiging – aanzienlijk minder groot zijn dan nu gepeild.

De PvdA heeft nog steeds te lijden van een leider die weigerde zijn verantwoordelijkheid te nemen na het verkiezingsdrama van 2017, en zal zich zeker niet herstellen eer deze verdwenen/verdreven is. Hoewel in bovenstaande peiling enig herstel lijkt te worden aangegeven, zal de kracht van de partij desalniettemin op 20 maart verder worden uitgehold – de EersteKamerfractie zal qua omvang in evenwicht komen met de Kamerfractie nu (~1:2 in plaats van even groot). Daarmee wordt de betekenis van de PvdA voor de komende vier jaar verder verkleind, aangezien de Eerste Kamer een steeds meer politieke rol zal gaan spelen. Een kabinet dat in de Senaat geen meerderheid heeft zal het zeer moeilijk krijgen. De PvdA wordt gewoon onderdeel van het zwervend gruis (PvdD, 50+, DENK plus delen van SP en PVV) van haar eigen uiteenspatten.

Wat dat betreft zal de uitslag van 20 maart vèrstrekkende gevolgen hebben. Het kabinet nà Rutte3 zal noodzakelijkerwijs langs de lijnen van de uitslag van deze verkiezing moeten worden gevormd, en dat zal weer gevolgen hebben voor de manier waarop de Eerste Kamer gekozen zal worden. Het is ondenkbaar dat het huidige getrapte systeem het nog tien jaar kan volhouden, aangezien het zich te traag aan past aan een veranderende politieke werkelijkheid. De afgelopen vier jaar ging dat bij tijd en wijle goed omdat de Regentenpartijen (het kartel) als totaal een meerderheid behielden. Nu ook in de Eerste Kamer die meerderheid uiterst wankel wordt, zal men over moeten gaan tot een staatkundige herziening. Hoe zeer dat voor vele partijen ook een moeilijke stap zal zijn vanwege de concessies die gevraagd zullen worden en de vereiste globale eensgezindheid over welke vorm dat krijgen moet.

De noodzaak voor staatkundige hervormingen krijgt aldus een praktische kant. Dat is altijd de meest overtuigende manier die in gang te zetten.