Een van de meest bizarre moderne overtuigingen – onuitgesproken maar alom aanwezig voor wie haar zien wil – is het idee dat alles met een druk op de knop kan worden geregeld. Ook het klimaat.

En als we het allemaal maar hard genoeg willen en er voor willen betalen, dat natuurlijk allemaal ook.

Desalniettemin, die overtuiging dat alles met een druk op de knop binnen de kortste keren kan worden geregeld is er. Zie bijvoorbeeld de klimaathysterie. Als we nu niet op de reset-knop drukken is het te laat, Voor eeuwig. En dan kunnen we niet meer terug. De door media uitgevente hysterie is zowel bespottelijk als herkenbaar faciliterend.

Voor 2050 moet de uitstoot van CO₂ worden beëindigd schreef de NOS vorige week. Volledig. Druk op de knop, en als we het maar hard genoeg willen….

Integratie en het verdwijnen van racisme: druk op de knop!! En, dat niemand niet eerder op die knop drukte is een duidelijk signaal van racisme bij bijna iedereen: u dus, blanke witte mens.

Soms lijkt het zelfs te werken: alle mensen moeten hoog opgeleid zijn – een druk op de knop bezorgt iedereen een diploma. (U ziet de denkfout, hoop ik?)

Maar niet iedereen wil op die knop drukken, dus is de oplossing dat wij nog maar wat harder drukken? Dat is hetzelfde als met mensen die ergens niet de taal spreken, maar om toch begrepen te worden iedere lettergreep van het koeterwaals waarmee ze opgroeiden extra nadrukkelijk en langzaam uitspreken. Lach hier niet om, ik heb het herhaaldelijk zien gebeuren. Onbegrip voor andermans onbegrip behoort tot de moeilijkste processen van het maatschappelijk verkeer.

Het idee van drukken op de toets die alles beter maakt is een erfenis van de tijd van de maakbare samenleving. En de samenleving moet het doen, dus het ontslaat ieder individu ook nog eens van een groot deel van de eigen verantwoordelijkheid. Zie bijvoorbeeld de uitkomsten van dit onderzoek van afgelopen weekend:

Dat het klimaatprobleem oplossen geld kost begrijpt iedereen, maar zelfs de achterban van de meest fanatieke partijen op dit vlak hebben duidelijk reserves over het totaalbedrag dat men er voor over heeft. Dan laat ik het onbegrip van de ondervraagden – dat een deel door het bedrijfsleven moet worden opgebracht – verder maar even buiten beschouwing (het bedrijfsleven rekent die extra kosten gewoon door aan de consument, dus u betaalt altijd de volle mep). Natuurlijk kun je redeneren dat een deel van deze mensen niet meer op kan brengen, maar het totaalbedrag dat men bereid, dan wel in staat, is op te brengen is hoe dan ook veel te laag. Maar hoe meer men betaalt, hoe sneller het voor elkaar dient te zijn. Het is een kansloos verhaal.

Desalniettemin is deze gedachte van de druktoets die alles oplost alomtegenwoordig. Omdat we ons zo machteloos voelen, en dat we het zo graag willen. Omdat we ons enerzijds de god voelen die dit alles veroorzaakte, maar aan de andere kant die hovaardige kleine muis zijn die het gewicht van de tovenaarsmuts niet aan kan.

Het is de moderne schizofrenie op een presenteerblaadje: we denken god niet meer nodig te hebben, maar de zaken des levens onafhankelijk tegemoet treden kunnen we evenmin. Wie dit beseft, ziet in dat godsdienst niet alleen hoop kan geven, maar ook een manier is om met onze eigen ontoereikendheid te leven.

Ondertussen slaan we stevig door op een knop die niet werken zal.