Een van de meest bizarre problemen van de huidige democratie is dat gevestigde partijen tegenwoordig direct NA verkiezingen proberen te beslissen waarover die verkiezingen eigenlijk gegaan zijn. Ook als dat gaat om zaken die niet in debatten of verkiezingsprogramma’s ter sprake kwamen.

Zo kwamen we er in Nederland pas eind 2017 achter dat volgens premier Rutte de verkiezingen van maart 2017 vooral over de dividendbelasting waren gegaan. Ook blijkt sinds het aantreden van zijn kabinet dat de verkiezingen van 2017 óók gingen over een Klimaatakkoord dat honderden miljarden gaat kosten, waarvan de implementatie al een heel eind op streek is en waarover nooit een woord is gewisseld tijdens de aanloop naar de verkiezingen. Met diezelfde tactiek werd ook het Nederlandse gasnetwerk alvast verboden – het kan beter denkt men onterecht.

In het UK maakt de regering-May het nog bonter, door leden van het Lagerhuis te verwijten dat ze ‘Brexit willen stelen’ toen een meerderheid aan gaf meer invloed te willen hebben op de deal die Theresa May af zou sluiten. Sindsdien is het volstrekt duidelijke dat dit een zeer verstandige ingreep van het Britse parlement was, omdat dit haar regering inzake Brexit inderdaad niet volledig blijkt te kunnen vertrouwen.

Zweden is ook een land war dergelijke problemen spelen. Het land met de meest nijpende immigratievloed in Europa (Griekenland en Italië niet uitgezonderd) hield in september verkiezingen voor de Rikstag, waarbij de immigratiekritische ZwedenDemocraten 17,5% van de stemmen haalden. Tijdens de verkiezingen zelf mocht het nauwelijks over immigratie gaan, maar direct na de voor de (midden-)rechtse partijen uiterst teleurstellend verlopen verkiezingen gedoogden twee van de rechtse partijen opnieuw een linksige regering. En niet voor het eerst:

This year, before the 2018 years election in September, the Alliance had sworn not to repeat the same mistake. In the September election, however, the new anti-immigration SD, grew from 12.9% to 17.5%, mostly due to ever more people getting fed up with Sweden’s extremely high immigration.

Opnieuw: totale onbetrouwbaarheid naar het electoraat is troef. Zweden gaat u af op nieuwe verkiezingen, maar wanneer is nog onzeker.

In principe is de kern van een vertegenwoordigende democratie dat de mensen die je kiest ook daadwerkelijk zullen uitvoeren wat je van hen wilt, en de standpunten die ze uitdroegen tijdens de verkiezingen ook daadwerkelijk zullen propageren. Dat niemand tot het onmogelijke gehouden is en compromissen onvermijdelijk zijn is de smoes die veel kiezers in West-Europese landen tot nog toe rustig hield – omdat men de waarheid er van beseft.

Dat neemt niet weg dat wie zich in de zaken verdiept steeds vaker tot de conclusie komt dat je bedot wordt waar je bij staat. Wat dan maar weer weinigen geloven kunnen. Oorlog is Vrede, schreef Orwell in 1984. Rutte bewees vervolgens dat Vrede ook Oorlog is. Woorden betekenen nog slechts wat de spreker het beste uitkomt. Vroeger heette dat liegen, maar het NRC betoogde vandaag dat Rutte de natuurlijke Politicus van het Jaar is. Het kan verkeren.