Gisteren bleek plotseling het videokanaal Infowars van de rechtse Amerikaanse schreeuwlelijk Alex Jones te zijn gewist. Compleet, en door zowel Apple, Facebook als Google gelijktijdig. Maar is dit censuur? Het gaat immers om private bedrijven die zeggen de service die werd verleend aan Alex Jones te hebben opgezegd in verband met hun eigen regels van betamelijkheid.

Dat er sprake was van een gezamenlijk optreden van de social media toptech-bedrijven is duidelijk. De besmuikte reacties bij de Amerikaanse MSM toonden dat men maar al te goed wist wie Alex Jones is, en de blijdschap dat men van hem verlost is lijkt me te veelzeggend om het schouderhalend te negeren.

De positie van de toptech-bedrijven over gebruikers van hun service is geen eenvoudige. Dat het gros van hun werknemers van linkse signatuur is mag bekend worden verondersteld, en met de hysterie die in de USA op dit moment opgeld doet lijkt dat geen gelukkige combinatie om hun netwerken te zuiveren van ongewenste agitprop van welke signatuur dan ook. Maar al te eenvoudig is het om nu te roepen dat er sprake is van een linkse samenzwering. Als die er was geweest had een kanaal als Infowars nooit zo groot kunnen worden. En dat gaat komende tijd een issue worden: was Infowars al te grot geworden om te censureren?

De reden dat de positie van de toptech op social media zo moeilijk is wordt veroorzaakt door de politieke druk die al enige tijd op bedrijven als FB maar ook Twitter wordt uitgeoefend over de inhoud van wat er op die platforms wordt gepubliceerd. Terecht berucht is de afspraak die Angela Merkel wilde maken met FB-eigenaar Zuckerman, en vanuit de EU wordt ook al enige tijd druk uitgeoefend. We kijken met dedain naar de censuur die in China op social nedia wordt uitgeoefend, maar intussen volgt de westerse wereld eenzelfde pad. De druk op de toptech heeft er toe geleid dat ze hun eerste instincten volgden, en dat was de meningen die binnen hun bedrijven prevaleren als standaard te hanteren. Zou deze censuur-actie mogelijk zijn geweest zonder voorafgaande druk vanuit westerse regeringen? Dat beschouw ik als onvoorstelbaar.

Daarmee raken we de kern van het debat dat hierover de komende tijd wordt gevoerd: wie bepaalt wat er verschijnen mag, en in welke omvang. De storm die rechts Amerika (altijd al veel groter en actiever dan in de rest van de westerse wereld) zal ontketenen moet uiteindelijk bepalen waar het schip zal stranden. Dàt het schip zal stranden mogen we als vaststaand aannemen, dat een paar progressieve techbedrijven de mening van mensen standaard gaan censureren naar eigen inzichten is onaanvaardbaar. Net zo goed als het censureren van linkse meningen dat overigens zou zijn. Om principiële redenen, maar ook omdat censuur meningen ondergronds dwingt zonder ze te doen verdwijnen. En je weet waar het begint, maar nooit waar het stopt.

De gezamenlijke stap van de toptech is een defensieve aanpak. Door gezamenlijk te handelen lijken ze te hopen een ingrijpen van de Amerikaanse president Trump te voorkomen, die vorige week op Twitter al aangaf dat het fenomeen ‘shadowbanning’ hem niet zint. Het achterliggende argument van Amerikaans overheidsingrijpen zal worden, dat het private karakter van bedrijven die praktisch monopolisten zijn geworden hen een ongewenste machtspositie heeft gebracht. En dat het karakter van de platforms die zij beheren niet langer als privaat eigendom kan worden beschouwd. Ergo: dat er alle reden is bedrijven als FaceBook en Twitter – en vooral de diensten die zij aanbieden – te nationaliseren.

Dat nationalisatie binnen de regerende Republikeinen moeilijk ligt lijkt de enige kans voor de social media-bedrijven om aan deze ontwikkeling te ontsnappen. Want laten we eens een vergelijking trekken met andere media en hun werking. Waarmee is bijvoorbeeld Facebook – en in haar kielzog Twitter – het best te vergelijken? De kabeltelevisie en haar netwerken. FB cs doen weinig anders dan een uitgebreid dienstenplatform bieden dat door mediagebruikers wordt toegepast voor het opzetten van eigen nieuwskanalen. Zodra je binnen die nieuwskanalen gaat selecteren op de boodschap die zij brengen, zou op de kabel de boot aan zijn. Maar binnen FB cs niet? Dat is geen houdbare stelling.

En dat is de weg die we uiteindelijk zullen gaan wil dit een goede afloop krijgen. Bijna niemand kent de bedrijven die de kabelnetwerken beheren, en dat is mede doordat zij zich niet bemoeien met de boodschappen die zij mede helpen verspreiden. Voor een pluriforme pers zou er geen keus mogen zijn: zodra een mediaplatform – van wat voor technische achtergrond dan ook – zo groot wordt dat het gebruik algemeen is, zou de regulering er van niet meer dan marginaal toetsend mogen zijn. Wie Alex Jones niet wil zien moet er maar langs zappen. Dat doe ik ook.

---

Andere artikelen in deze korte serie vindt u hier.