Veren of Lood publiceerde vorige week een blog waarin Peter Louter zijn verbazing uitsprak dat ook moslims zijn blogs lezen. Vandaag daar op een vervolg, over vrijzinnige moslims.

Het was een blog uit een lange reeks, waarin ik de islam op zo goed mogelijke gronden bekritiseer. Ik merkte tot mijn verbazing dat die blogs ook door mijn moslimse vrienden en kennissen redelijk goed worden gelezen en enkele keren zelfs ‘geliked’. Een vriend vertelde me dat hij de meeste blogs kon onderschrijven. Hij zag echter af van ‘liken’ omdat het niet goed zou vallen in zijn meer behoudende islamitische omgeving.

In de commentaren op mijn blog (en ik ontving ook enkele e-mails) overheerste de opvatting dat moslims samenvallen met het beeld dat men van de islam heeft. Dat beeld over de orthodoxe islam klopt eigenlijk wel. Veel mensen die wat meer van de islam weten doorzien wel dat het beeld dat door islamwoordvoerders wordt uitgedragen als regel niet klopt met de leerstellige opvattingen van de islam. Om de islam in Europa acceptabel te maken wordt door hen veel gelogen over de ware aard van de islam. Ook daarover schreef ik in blogs, bijvoorbeeld deze.

De koran schrijf voor dat je met andersgelovigen geen vriendschap mag sluiten. Dat werd een probleem toen tussen mij en een moslim zich een vriendschap begon te ontwikkelen. Ik weet niet of hij uit gewetensnood een imam geraadpleegd heeft. Zijn onverwachte boodschap op een keer was dat we geen vrienden konden blijven als ik de islam ter discussie bleef stellen. Daarmee eindigde de ontluikende vriendschap. Met degenen die als vrienden en kennissen zijn overgebleven kan ik over religie discussiëren.

We zijn het niet altijd eens, maar vaak wel. Onder moslims bestaat er ook kritiek op de wijze waarop de islam zich manifesteert. In eigen kring kunnen ze dat meestal niet uiten. In de gesprekken valt de naam van Rumi (1207-1273) nogal eens. Een vluchteling die uiteindelijk in het huidige Turkije belandde en bekend werd als soefi-dichter die een humane versie van de islam propageerde. Hij is niet de enige die voorstander was van een humane interpretatie van de islam. Avicenna en Averroës zijn daar ook goede voorbeelden van, maar beiden werden vervolgd, verbannen en hun boeken moesten worden verbrand. Ondanks de officiële afwijzing van hun opvattingen vormen ze voor een deel van de moslims een belangrijk voorbeeld.

Vrijzinnigheid wordt tot op de dag van vandaag niet beloond binnen de islam. De eenheid van de leer is heilig. Afwijking wordt gezien als een vorm van wanorde en het veroorzaken van wanorde verdient volgens de koran de doodstraf. Vrijzinnige moslimdenkers zijn nauwelijks te vinden in islamitische landen. Als regel zijn ze gevlucht naar Amerika of Europa en een enkeling laat uitgebreid van zich horen.

Kun je in Nederland als vrijzinnig moslim leven? Het kan, er zijn er aardig wat van, maar ze zijn nauwelijks zichtbaar. Volgens de islamitische leer is een vrijdenkende moslim geen moslim meer, het is een afvallige die de doodstraf verdient. Die doodstraf wordt niet vaak meer uitgevoerd in islamitische landen, maar het komt nog regelmatig voor. Moslims in Europa of Amerika hoeven daar geen vrees voor te hebben. Als ze zich echter als vrijzinnige uiten, wacht onherroepelijk uitsluiting. In de koran worden kinderen opgeroepen hun ouders te mijden als die niet volgens de leer denken en leven. De meeste vrijzinnige moslims geven er de voorkeur aan om in sociaal opzicht tot hun etnische gemeenschap te blijven behoren en houden de schijn op.

De in moslimgemeenschappen heersende sociale controle is nagenoeg onverbiddelijk. Wie waarneembaar afwijkt, bijvoorbeeld met de ramadan, verliest zijn reputatie als betrouwbare moslim. Wie betwijfelt of er vrijzinnige moslims zijn, heeft enig recht van spreken. Hierboven heb ik verklaard waarom ze nauwelijks zichtbaar zijn. Ze zijn er echter en ik heb ze zowel aangetroffen onder diepgelovigen als onder nauwelijks gelovigen.

Er zijn twee schuldigen voor het feit dat vrijzinnige moslims niet of nauwelijks uit de kast komen. Dat zijn op de eerste plaats de partijmoslims, waaronder veel imams. Ze zijn vaak meer partijdig dan gelovig. De islam wordt door hen onder alle omstandigheden verdedigd, het belang van de islam en de belangen van moslims staan bij hen voorop. Ze zijn partijdig en staan niet open voor kritiek. Ze houden de moslims bijeen omdat het een belang van de islam is. De ‘partijdigen’ behoren ook tot de bestuursfluisteraars die de belangen van de islam en moslims bepleiten bij de lokale en landelijke overheid en bij alle instituties waarmee moslims te maken hebben.

De landelijke overheid is de tweede schuldige. De vrijzinnige moslims zijn bij de overheid niet in beeld. De overheid accepteert de als regel orthodoxe islam en houdt daarmee de onderdrukking van vrijzinnige moslims in stand. Binnen de islam bestaat er geen vrijheid van godsdienst voor de vrijzinnigen. De overheid laat dat zo alsof het niet anders kan. Het is de hoogste tijd dat Aboutaleb iets aardigs gaat zeggen over vrijzinnige moslims. Bijvoorbeeld dat ze tot de toekomst van Nederland horen. Maar ik vrees dat we nog lang kunnen wachten. Ook Aboutaleb moet balanceren tussen acceptatie in eigen kring en zijn Nederlanderschap. Hij is echter de eerst aangewezene om te vertellen dat partijmoslims kunnen oprotten. Van Marcouch is dat, als de echte partijmoslim die hij is, niet te verwachten. Die had nooit burgemeester mogen worden.

Ik sluit af met een mopje dat ik als vraag kreeg voorgelegd van een jongere uit Teheran die hier op familiebezoek was. Zijn vraag was: “In welk islamitisch land wonen er geen moslims?” Ik wist het antwoord meteen: “Iran”, het land dat veel vrijzinnige moslims kent die de orthodoxe – en in hun ogen Arabische – islam meer dan zat zijn.

---

Dit artikel verscheen eerder op Peter’s Blogboek