Pieter Hilhorst noemde op 15/11/11, in een column in de Volkskrant, een aantal bezwaren tegen het herstel van de gulden als betaalmiddel in Nederland en tegen het verzoek van Wilders aan een Engels economisch onderzoeksbureau om de kosten daarvan uit te rekenen.

Die laatste bezwaren wil ik graag met U doornemen. Niet omdat ik zelf voor herinvoering van de gulden zou zijn, maar omdat ik vond dat Hilhorst de discussie onnodig aan het verzieken was.

Eerst een argument ad hominem: ‘Wilders is iemand die doorgaans krachttermen aan elkaar rijgt’, zei hij in zijn artikel. Is dat waar? Is ‘doe eens normaal man’ een krachtterm? Wilders gebruikt meer dan andere politici gewone mensentaal, maar krachttermen? Wilders zegt zo nu en dan best verstandige dingen en om die af te doen met oneigenlijke argumenten past Hilhorst niet en de Volkskrant evenmin.
Wilders had verondersteld dat uit de euro stappen op de korte termijn kostbaar zou kunnen zijn maar op de langere termijn toch het betere alternatief. Dat noemt Hilhorst vijf slagen om de arm en die vijf slagen zie ik niet. Het lijkt me de enige redelijke manier om de betrokken onderzoeksopdracht te formuleren. Het gaat om een vorm van toekomst voorspellen. Dat betekent dus nooit zekerheid maar altijd een aantal verschillende scenario’s waarvan sommige waarschijnlijker zijn dan andere. Als politicus is het je taak tussen die verschillende mogelijkheden te kiezen en dat betekent soms kiezen tussen twee of meer kwaden.

Als Nederland kiest voor de gulden en Duitsland kiest hetzij voor de D-Mark, hetzij voor handhaving van de euro, dan zal Nederland zijn neo gulden zeker aan de Duitse munt blijven koppelen. Dat is een van de redenen waarom Nederland een dergelijk besluit nooit op eigen houtje zal nemen maar altijd in samenspraak met andere noordelijke landen. Met die wisselkoersrisico’s valt het dus wel mee. Het betaalmiddel van Duitsland blijft hoe dan ook betaalmiddel in Europa.

Als de euro verdwijnt, gaat Griekenland failliet en komen andere eurolanden in het nauw, zei Hilhorst.
Griekenland gaat failliet als het zijn schulden niet meer betalen kan en als andere landen ophouden het te steunen. Als het zijn schulden in een neodrachme zou kunnen betalen zou het daar zeker beter van worden maar het is niet te verwachten dat de schuldeisers daar zomaar mee akkoord zouden gaan. Het omgekeerde dus van wat Hilhorst suggereert. Hilhorst lijkt te denken dat alles nu goed gaat en dat ‘euro verloren rampspoed geboren’, maar de moeilijkheden in Griekenland zijn juist een gevolg van de vergissing van de markten. Die meenden een tijdlang dat Griekenland kredietwaardiger zou zijn geworden door het invoeren van de euro. Dat blijkt niet zo te zijn. Het is alleen beperkt kredietwaardig zolang Merkel het land blijft steunen. Blijft ze steunen en verandert er niets in Griekenland dan wordt Merkel vroeg of laat zelf niet mee herkozen. Zo werkt dat in een democratie.

Ook is het niet zo, dat een fabriek in Griekenland in guldens of euro’s gemeten noodzakelijk minder waard wordt als Griekenland de drachme weer invoert. De kans dat met die fabriek daarna winst wordt gemaakt wordt er zeker groter door en in het algemeen is een fabriek die winst maakt meer waard dan een die verlies oplevert.

Trouwens als Griekenland haar eigen munt heeft wil dat niet zeggen dat met het buitenland in die munt wordt afgerekend. De rest van de wereld handelt in dollars en binnen Europa blijft het de euro of wordt het de D- Mark.

Een van de punten waar over door gediscussieerd moet worden blijft de kwetsbaarheid van de grote banken in Nederland. Die kwetsbaarheid is er nog steeds en of een harde gulden in dat verband beter is of een zwakke euro, dat is helemaal niet zo duidelijk. Vast staat wel dat Nederland het veel beter zou kunnen stellen zonder de ABN en de ING. Dat is een probleem dat los staat van de munt die we voeren en waar we het kabinet Rutte en minister Dijsselbloem wijselijk niet over horen. Onze banken zijn te groot zijn en te ondoorzichtig. Ze zijn voor de Nederlandse toezichthouders niet te behappen en dat er toezicht nodig is op banken staat wel vast. Misschien dat het toezicht dat de ECB van plan is te gaan houden wel afdoende zal zijn, maar ik betwijfel dat, eerlijk gezegd.

Een oneigenlijk voordeel van de euro is voor Duitsland en voor ons dat de waarde van die munt gedrukt wordt door de zwakke economieën van de zuidelijke landen. De exportpositie van de noordelijke landen wordt er door verbeterd. Dat is zeker waar, maar dat komt omdat elk nadeel z’n voordeel heeft. Een euro met dubbelspoor is op de lange duur niet houdbaar en dat voordeel van Hilhorst verdwijnt dus vanzelf als de crisis – linksom of rechtsom – achter de rug is. Wat intussen duidelijk is geworden is dat de crisis niet voorbij is en maar door blijft sudderen.

Dat bij de beslissingen in Europa normatieve en feitelijke overwegingen op een ongeoorloofde manier door elkaar heen blijven lopen, zoals Hilhorst zegt, is zeker waar, maar de Volkskrant zou de laatste moeten zijn die daar iemand een verwijt van maakt. De media doen nooit anders en het bemoeilijkt een zinnige discussie meer dan alle andere fouten die er al discussiërend worden gemaakt.

Toen Wilders bij dezelfde gelegenheid zei dat we beter Griekenland twee jaar eerder failliet hadden kunnen laten gaan, had hij groot gelijk. Het totaal bedrag aan schulden was dan heel wat kleiner geweest. De verliezen waren dan bovendien terecht gekomen waar ze hoorden, bij de financiers die zich zo in de kredietwaardigheid van Griekenland hebben vergist. Het Engelse blad The Economist heeft dat veel eerder gezegd dan Wilders en die laatste bevindt zich dus in goed gezelschap.

Hilhorst vergiste zich als hij meende dat alle economen voor handhaven van de euro zouden zijn, dat wil dus zeggen van een enkele munt voor economieën van heel verschillende economische kwaliteit. Wat er voor de euro in de plaats moet komen, dat is de vraag waar we ons mee bezig moeten houden. Hoe we het beestje straks gaan noemen is van minder belang.

Griekenland valt niet te redden zolang het de munt van Duitsland hanteert en Wilders heeft groot gelijk als hij die pogingen goed geld naar kwaad geld gooien noemt. Dat weet ook iedereen wel die het een beetje bij gehouden heeft. We doen alleen alsof, om een aantal andere landen uit de wind te houden. Voor een aantal van hen zal dat vergeefse moeite blijken te zijn geweest, maar de pogingen hebben de crisis onnodig verlengd, dat staat nu wel vast.

Nog steeds is allerminst zeker wat de beste manier is om de economieën van de EU weer aan de praat te krijgen, maar niets doen en de fout van Kohl en Mitterrand bestendigen is met afstand het domste wat we kunnen doen.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp