Het onderzoek naar MH17 kwam gisteren ineens in een stroomversnelling. de oorzaak? Zeker weten doe je het niet, maar er zijn aanwijzingen.

De persconferentie gisteren over het onderzoek naar MH17 was aangekondigd als een update, maar de dynamiek van de publiciteit heeft een aantal directe gevolgen gekregen die niet direct voorspelbaar waren. Althans, als je kijkt naar de aankondiging van het JIT-team. De directe terugkeer van premier Rutte uit India suggereert echter iets anders: een geënsceneerde zaak die het kabinet weer het initiatief geeft. Wat gaat het kabinet met dat initiatief doen? Dat maakt de kwestie erger dan serieus: je krijgt de indruk dat men het niet weet, en dus uit arren moede de ingeslagen weg vervolgd: Rusland is schuldig, en moet zich verantwoorden. De hernieuwde inzet van Bellingcat is daarvan ook een voorbeeld.

Dat de Nederlandse premier het noodzakelijk vond (rechtsboven, laatste alinea) in zijn persconferentie nadrukkelijk te wijzen op de onafhankelijkheid van het JIT is niet bepaald een hoogtepunt in zijn optreden: het heeft iets krampachtigs.

Meer krampachtigheid werd vandaag aangegeven door @MaxvanderWerff, een man die zich vrijwel uitsluitend richt op het onderzoek in deze zaak. Volgens Van der Werff zijn de uitspraken van het JIT een stuk minder stellig dan ze in de Nederlandse media worden gepresenteerd, en zitten er meer curieuze kanten aan de zaak. Zie ook dit stuk van Joost Niemöller. Maar het discours in de media is nu dat er moet worden doorgepakt en dat Rusland nu hard moet worden aangepakt.

Opnieuw: directe aanleidingen die met de zaak van doen hebben zijn nergens kenbaar gemaakt, want ook de update van het JIT biedt daarvoor objectief gezien te weinig aanknopingspunten.

Er is wel een andere kwestie, die niet direct met MH17 verbonden is, maar wel met Maleisië, één der vijf landen die overeen kwamen het onderzoek naar het neerschieten van MH17 gezamenlijk te verrichten (en waarvan het protocol nooit openbaar geworden is). Dat gaat om MH370, ene vliegtuig dat heel kort na het neerschieten van MH17 verdween, en nooit werd terug gevonden. Naar MH370 is vier jaar tevergeefs gezocht, en eerder deze week maakte Maleisië bekend dat het onderzoek geheel wordt gestaakt. Dat het land geen reden meer ziet dat onderzoek nog langer door te zetten suggereert dat ook het onderzoek naar MH17 te weinig oplevert om voor Maleisië nog interessant te zijn. Een gelijktijdige afsluiting is voor Maleisië zelfs een logische stap, aangezien het ook de protesten van landgenoten die hun geliefden met MH370 zagen verdwijnen zal verminderen.

Dit was de basis waarom ik gisteren schreef dat ik verwachtte dat ook Nederland het onderzoek naar MH17 op een lager pitje zou zetten. Het tegendeel gebeurde: Nederland stelde – samen met Australië, dat met MH370 in hetzelfde schuitje zat als Maleisië – Rusland aansprakelijk. Terwijl alles er op wijst dat het onderzoek op zijn best nog niet ver genoeg gevorderd is.

Maar als Maleisië bekend zou maken zich er uit terug te trekken zou dat een dodelijke slag betekenen voor de geloofwaardigheid van het onderzoek van het JIT. Het bericht kreeg woensdag in Nederland minieme aandacht. Zodat je het idee krijgt dat deze plotselinge krachtdadigheid van Nederland alles heeft van een vlucht naar voren.

Let wel, de beschuldigingen tegen Rusland zijn onderdeel van een groter geheel aan beschuldigingen van uit het westen tegen Putin cs. Ik noem even snel: de zaak-Skripal, beschuldigingen van medeplichtigheid aan chemische oorlogsvoering in Syrië en de eeuwige verdachtmakingen over de veronderstelde inmenging in USA2016 (Russiagate) zijn allen grote zaken waarbij het westen op zijn best onbevredigend heeft gehandeld, en nooit een flintertje bewijs heeft weten te leveren. Stopzetten van de zaak-MH17 kan men daar niet bij gebruiken; het is zo al erg genoeg.

Dat staat allemaal niet in de weg dat Rusland best medeschuldig kan blijken aan de ramp met MH17, maar de plotselinge haast van het JIT – waarbij Rutte plotseling moest terugkeren uit India – suggereert een plotselinge ontwikkeling die niet door de feiten in Nederland wordt gestaafd.

---

Meer over MH17 op Veren of Lood vindt u hier.