Gisteravond hield de Israëlische premier Netanyahu een persconferentie op primetime in Israël (8 uur, bij ons een uur vroeger). De bijbehorende speech werd pas laat die middag aangekondigd, en de nationale TV (Van Israël) maakte er ruimte voor. Terecht. De premier deed uit de doeken hoe Iran de nucleaire deal al sinds 2015 had gesaboteerd, en gewoon nog steeds over een project beschikt om nucleaire wapens te produceren.

Iran bouwt nog steeds aan een kernbom, was de boodschap van Netanyahu. En Israël heeft bewijzen: een heel omvangrijk archief, door de Mossad gestolen uit het hart van Iran.

De Iraniërs noemen hun kernprogramma Project Amad, aldus de minister-president. Het is erop gericht om vijf kernkoppen met een kracht van tien kiloton te ontwikkelen, die in een raket zouden moeten passen. Dergelijke kernkoppen zouden even krachtig zijn als de bom die op het Japanse Hirosjima is gegooid.

Dat de spanning tussen Israël en Iran al enige tijd opliep was duidelijk. Dat leek als reden vooral de Iraanse bemoeienis met de burgeroorlog in Syrië te hebben, en de naderende eindoverwinning daarin. Dat het voor Israël het beste zou zijn als die oorlog eeuwig duren zou was duidelijk. Alle deelnemers aan dat gevecht (uitgezonderd de Koerden) zijn voor de Joodse staat slecht nieuws, maar hun onderlinge strijd daarom veel minder. Een beslissing – welke dan ook – zou daarom het slechtste nieuws van allen zijn.

Zo leek het althans, en aanvankelijk zal het zo ook zijn geweest.

Gaandeweg werd de vijandigheid van Israël tegenover de bemoeienis van Iran agressiever, en sinds gisteren weten we waarom. In een verbijsterende operatie heeft de Israëlische inlichtingendienst de Mossad de hand weten te leggen op het Iraanse nucleair-militaire archief. Dat sinds het nucleaire verdrag van 2015 geacht werd niet te bestaan, eigenlijk nooit had bestaan, als je Iran wilde geloven. 55.000 pagina’s documenten en 183 CD’s vertellen een ander verhaal. De USA heeft ze al ingezien, en garandeert de authenticiteit.

Noodzaak voor nucleaire energie in een van de rijkste olielanden ter wereld? Iran wist het idee aan oud-president Obama te verkopen. Maar Obama had dan ook overduidelijk een hekel aan Israël. Op een lager pitje mocht Iran haar nucleaire onderzoekingen voort zetten – voor civiele doeleinden aldus Obama. Het verdrag werd mede ondertekend door Rusland, China en enige EU-staten – onder auspiciën van de VN.

Wat nu?

De timing is zo perfect dat die vragen op kan roepen (eeuwig zullen de echo’s van de Irak-oorlog klinken). Want dat door de USA (in feite sterk op basis van de instincten van president Trump) werd aangestuurd op een oorlog tegen Iran, waarbij Syrië niet meer dan een springplank was, was al een tijdje kristalhelder. De Europeanen zijn nu in paniek, dat waren ze al en dat zullen ze kennelijk altijd zijn als de echte wereld binnendringt in de speeltuin die Brussel voor zich zelf creëerde.

Maar de leiders van echte landen als China en Rusland moeten overtuigd worden. De verhoudingen tussen Israël en Rusland zijn uitstekend – veel beter dan je zou verwachten gezien het feit dat men in de Syrische burgeroorlog aan verschillende kanten staat. China leunt voor kennis van het MO vaak op Rusland, maar heeft eigen contacten en belangen met en in Iran. Als medeondertekenaars van de ‘Irandeal’ kunnen zij niet worden genegeerd, maar ook zij hebben zich laten bedriegen. Het wordt interessant te zien hoe de onderhandelingen tussen deze landen vorm gaat krijgen, en welke concessies over en weer zullen worden gedaan met betrekking tot Syrië, om Rusland tevreden te stellen en haar afzijdigheid bij Amerikaanse bemoeienis met haar gelegenheidspartner in Syrië zeker te stellen. Het is niet de bedoeling dat WW3 per ongeluk een gevolg wordt van deze ontwikkeling.

Formeel moet president Trump op 12 mei besluiten of de USA blijft deelnemen in die Irandeal. Dat soort verlengingen is normaal gesproken nooit meer dan een formaliteit waarover je niets hoort. Zo niet ditmaal – er is al weken sprake van de vraag of zij nog verlengd wordt. Dat Netanyahu minder dan twee weken voor die datum, met deze scoop komt lijkt dan ook te goed van pas te komen om onverdacht te zijn. Het aangevoerde bewijs zal dat door omvang en details moeten ondervangen, en het lijkt er op dat Israël dat zal kunnen.

Trump heeft gisteren aangegeven dat nieuwe onderhandelingen niet uitgesloten zijn, dat hij tien dagen heeft te besluiten wat hij zal doen. Voor iemand die al zo vastbesloten aanstuurde op een confrontatie is dat een terughoudende reactie – maar hij had door voorkennis al enige tijd gehad er over na te denken. Dat nadenken is een eufemisme voor de twee scenario’s die zich nu gelijktijdig zullen ontrollen. 1) Trump gaat overleggen met leiders van het Congres over de opties die de USA heeft, waarbij oorlog zeker op tafel zal komen. 2) eenzelfde soort overleg zal worden gestart met Rusland en China. Uiterlijk ergens volgende week zal Iran een ultimatum krijgen onderhandeld over een diepergaande inspectie van haar faciliteiten, en worden medegedeeld welke eisen de USA stelt om van Iraanse goede trouw overtuigd te worden.

Hoe dit ook verder gaat, opnieuw zal de wereld een wijze les hebben geleerd over de betrouwbaarheid van religieuze zeloten.

BREAKING: The boy who can't stop crying wolf is at it again. Undeterred by cartoon fiasco at UNGA. You can only fool some of the people so many times. pic.twitter.com/W7saODfZDK

— Javad Zarif (@JZarif) April 30, 2018