In Duitsland heeft de SPD zich door bondspresident Steinmeier (oud-SPD-leider) laten pressen alsnog coalitiebesprekingen met de CDU aan te gaan. Voor SPD-leider Martin Schulz een bittere pil.

Het probleem van de CDU heet en heette Merkel. Dat men politiek niet geheel op één lijn zit is vrij normaal, maar het probleem is dat Merkel haar coalitiepartners te weinig gunt – zeggen ze. Na het aanvankelijke weigeren van de SPD om met de CDU een coalitie te bespreken en het klappen van de besprekingen met FDP en Grünen dit weekend leek voor Angela Merkel de enige logische weg om nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Maar niet alleen zouden die weinig meer opleveren dan een nieuwe lichte verschuiving richting AfD – iets wat men niet graag zien zou, aangezien het stabiliteit impliceert in plaats van een collectieve brainwave van het electoraat op 24 september. Per saldo is dat uiteindelijk altijd hoe men met rechtse partijen in Landesdagen en Bondsdag pleegt om te gaan. En het zet de ontwikkelingen in de EU die men zo graag wil doordrukken zolang het lijkt te kunnen op een laag pitje, want het stelt ze met minstens een half jaar uit, en dan zijn er weer Italiaanse verkiezingen, waar dit thema zeker een rol gaat spelen.

Nieuwe verkiezingen lossen dus weinig op, en als men eenmaal praat zal Merkel er wel met de SPD uitkomen. Maar hoe komt de politieke toekomst van Duitsland er uit te zien als er niet in de oppositie in het parlement een pretendent voor het Bondskanselierschap schap resideert? Als de SPD weer regeert kan Schulz die ambitie vergeten. En gaat men werkelijk iets doen aan de bezorgdheid die de opkomst van de AfD mogelijk maakte?

Misschien zou men willen, maar meevallen zal het niet. De problemen met de asielmigranten nu al laten zien dat de problemen langjarig zullen worden, en niet met een paar pennenstreken kunnen worden opgelost. ‘Wir schaffen das’ kostte twee seconden om uit te spreken, maar het oplossen en de baas worden van de gevolgen er van zouden wel eens meer dan vijftig jaar in beslag kunnen gaan nemen. Nu al is in Duitsland een grote toename van aanslagen en verkrachtingen waarneembaar als gevolg van die massale instroom. Waar de bevolking angst krijgt aangejaagd door die aanslagen, zal de hand over hand toenemende lokale onveiligheid uiteindelijk zwaarder wegen. Gaat de komende CDU-SPD-regering – een coalitie die in september al 105 van de 504 Bondsdagzetels verloor – daar daadwerkelijk pro-actief op reageren? Het is een onvoorstelbare gedachte.

Eenvoudiger voorspelbaar is wat er echt te gebeuren staat als CDU en SPD alsnog samen regeren gaan: een onafzienbare reeks kleine poginkjes te doen alsof het lek boven is met even zovele ontkenningen door de realiteit. Als altijd is angst voor de toekomst het leitmotiv. En dan komt over een jaar of drie, vier de AfD dubbel zo sterk terug in de Bondsdag en is Duitsland ineens ‘onregeerbaar’.