Eigenlijk is het nogal bizar wat de nieuwe informateur nu lijkt te gaan doen. De kabinetsformatie wordt van begin af overgedaan, en we gaan weer onderhandelen met GroenLinks. En, heeft de PVV nog kansen?

Gisteren gaf ik als mijn mening dat het onderzoeken van mogelijkheden van VVD/CDA/D66 met GroenLinks of ChristenUnie vooral bedoeld was om iedereen te tonen dat het echt niet kunnen zal. Dat leek men bij GL ook te denken, gezien de zuinige reactie van Klaver, dat ‘de verschillen heel groot blijven’. En inderdaad verdween de ChristenUnie gisteren direct al uit beeld. Na het afserveren van GL zou de formatie zich naar mijn idee gaan richten op het opnieuw aan boord hijsen van de gehavende PvdA.

Dat laatste zou de rechtvaardiging zijn om Tjeenk Willink in te zetten als informateur. Als PvdA-lid en prominent voorman van de schaduwregenten van de entourage rond het hof zou hij volgens de geldende (overigens te nieuwerwetse) mores juist eerder gediskwalificeerd moeten zijn voor deze formatie. Enfin, beter ten halve gekeerd… Zoals de stand van zaken nu is zou de PvdA pas volgende week in beeld komen – qua tijdschema een prachtige gelegenheid om dit weekend eens te gaan BBQ’en met de laatste PvdA’ers die er toe doen. Eigenlijk zou je bij een paar prominenten moeten gaan posten dit weekend, om te kijken wat er in hun tuinen gebeurd – we zullen het moeten afwachten.

Verder verloop
De benoeming van Tjeenk Willink was ook een schot voor de boeg van de PVV. Diens aankondiging dat hij de leiders van VVD, CDA, D66, GL, en CU wilde ontvangen, maar de rest ook spreken wilde, was een elegante manier om te melden dat de rest telefonisch te horen zou krijgen dat TW in hun bijdrage niet geïnteresseerd is. Over de gronden voor de vijandschap tussen TW en de PVV schreef ik eerder al uitgebreid.

Wat zijn de kansen van de PVV om komende kabinetsperiode nog een beetje invloed uit te oefenen anders dan door te bestaan? Die zijn mager, en dat is treurig. De onderhandelende partijen hebben zelfs niet de moed eerlijk te erkennen dat er een cordon sanitaire is opgetuigd, en verschuilen zich achter leugens die 7 jaar geleden al werden ontzenuwd. Desondanks is er enige hoop, en die put ik uit de concrete verschillen tussen VVD-CDA en de linkse kandidaat-regeringspartijen. Migratie, migratie, migratie. Op links vertaalt men dat als meer, meer, meer – de rechtse partijen willen feitelijk minder, minder, minder. Of ze het nu zo formuleren of niet. Maar in één kabinet met de PVV wil men niet.

Aangezien migratie een acuut probleem is dat de komende tien jaar niet kleiner worden zal, gaat ook de taak van informateur Tjeenk Willink mislukken. Zijn enige kans is een modus te vinden waar de PvdA mee leven kan, en hen bovendien de kans geeft zich zodanig te profileren dat er enig electoraal herstel voor die partij mogelijk is. Daarvoor heb je nodig dat de immigratie stopt en er een geldmaker wordt gevonden die de gasbel van Slochteren in de schaduw stelt.

Als puntje bij paaltje komt staat ook D66 op hetzelfde standpunt dat voor GL een breekpunt werd. Gaat Pechtold in een kabinet zitten dat iets aan die immigratie doen gaat? Per saldo lijkt het me onwaarschijnlijk – en zeker niet als er geen andere linkse partij kan worden gevonden die voor D66 de klappen opvangt bij de eerstvolgende verkiezingen.

Vandaar dat ik staande houdt dat de meest logische uitkomst van deze formatie een minderheidskabinet van VVD/CDA is, met op verschillende dossiers verschillende meerderheden. De nieuwe regering zal de PVV dan hard nodig hebben op het immigratiedossier. In zekere zin zal het verschil met het gedoogkabinet niet zo heel groot zijn, maar toch een klein beetje. Onder het gedoogakkoord had de PVV de positie van een soort bevoorrechte gesprekspartner, die bij onenigheid kon worden vervangen door andere partijen. In feite is dit de constructie waarmee Rutte 1.1 nog een half jaar geregeerd heeft. Een minderheidskabinet zal weinig anders zijn dan dat. En het is de meest logische weg. Alle onderhandelingen nu zijn pogingen het onvermijdelijke te omzeilen.