De politieke partijen en de politici die het in de tweede helft van de vorige eeuw voor het zeggen hadden in de westerse wereld lijken intussen hun tijd gehad te hebben. Op het Europese continent zijn dat vooral de socialistische, christendemocratische en liberale partijen. In de Angelsaksische landen meer de conservatieven en socioliberale partijen.

De PvdA en het CDA hebben in Nederland zichtbaar hun tijd gehad en het bestaande politieke systeem waar zij het middelpunt van waren heeft dat ook. Wanneer de twee oude bestuurderspartijen het de afgelopen jaren zo nu en dan onverwacht goed doen in de peilingen, dan is dat vanwege de incidentele populariteit van een politieke leider. Een week discussies op de TV kan daar weer verandering in brengen, blijkt dan vaak.

Politici die hun carrière gebouwd hadden op de zekerheid die het lidmaatschap bood van een van die twee partijen zitten nu met de handen in het haar. Wanneer straks aan het licht zou komen dat Alexander Pechtold pedofiel is of er een andere impopulaire eigenschap op na houdt die hij altijd goed verborgen had weten te houden, dan is het ook met D’66 weer gedaan. Dan zullen de volgende verkiezingen een heel ander beeld opleveren dan waar we vandaag mee te maken hebben. Dat is instabiel en on-Nederlands. Dat moeten we dus zien te veranderen.

Er moet iets bedacht worden waardoor de politiek weer wat steviger met beide benen op de grond komt. Het Duitse systeem bijvoorbeeld met hoge kiesdrempels of het Britse districtensysteem, die zijn allebei stabieler dan het onze. We zijn dan ook in een klap af van malle partijtjes als de Dierenpartij en serieuze politici als Slob kunnen dan een plaats krijgen in een serieuze partij, links of rechts van het midden.

Maar we zouden misschien ook een heel andere kant op kunnen denken en het volgen van een ambtelijk/bestuurlijke/politieke carrière moeilijker of financieel onaantrekkelijker kunnen maken voor de mensen. We zouden misschien politici helemaal niet meer moeten belonen, niet direct en niet indirect. Kamerlid zou een ereambt moeten worden waarvoor iemand niet meer wordt betaald. Dat betekent dan automatisch dat er alleen op de avonden en in de weekenden wordt vergaderd en dat men zich tot de werkelijk belangrijke zaken zal moeten beperken. Politici zullen dan weer met twee benen in de samenleving komen te staan, ze moeten dan wel.

Ministers zullen dan niet langer uit de Kamer afkomstig maar worden uitgekozen op basis van hun bestuurlijke vaardigheden in de samenleving. Als de Kamer bestaat uit mensen die hun eigen boterham moeten verdienen dan zullen zij automatisch de functie weer op pakken die ze nu uit handen hebben laten glijden: het houden van toezicht op de overheid namens de burger. Zo zijn parlementen ooit begonnen en naar die functie zou het parlement weer terug moeten. We zouden een voorzitter van de Rekenkamer benoemen die het echt voor elkaar krijgt om overheden financieel verantwoording af te laten leggen.

Het mooie van zo’n grondige verandering van het bestel zou zijn dat bezuinigingen zich van alle kanten aan zouden dienen. Vooral van het doorzichtiger maken van de overheidsfinanciën valt in dit opzicht veel te verwachten. Als er niet langer verschreven kan worden en men ook niet automatisch geld ter beschikking krijgt omdat er voor die zelfde post ook het vorige jaar al budget was, dan komt er uit de gekste hoeken geld vrij, dat zult U zien.

Omdat er een heel ander soort mensen in de politiek zou komen gingen ook de ontelbare gesubsidieerde clubjes en stichtinkjes verdwijnen, die een typisch Nederlandse vorm van corruptie zijn. Binnen de kortste keren zou iedereen die nu zijn hand ophoudt bij de overheid weer zijn eigen boterham moeten verdienen. De welfare state hield op te bestaan en de staatsruif ging dicht. Wat we overhielden is een samenleving waarin iedereen die dat wil kansen krijgt en wie die niet pakt moest later maar op de blaren zitten. Die werd dan niet meer geholpen.

Rampen zoals de Grieken die nu meemaken en de Spanjaarden en Portugezen nog te wachten staan, bleven ons dan bespaard. Maar dan zullen we ook de concurrentie met de rest van de wereld weer aankunnen en dat is winst.

Dat bij zo’n overgang nogal wat mensen tussen wal en schip terecht zullen komen is onvermijdelijk. Het zou goed zijn als alle mensen die sinds de zeventiger jaren zo geprofiteerd hebben van de bestaande overheid eens bij zich zelf te rade zouden gaan. Zij zouden zich moeten voornemen om de echte slachtoffers die dan vallen uit hun eigen zak te compenseren. Vooral wie als babyboomer nu een ruim pensioen heeft en altijd van de overheid heeft geleefd zou geld over moeten hebben voor dat doel. Veel leden van de Partij van de Arbeid en van het CDA dus.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp